Կոշիկն արշավականների հանդերձանքի կարևորագույն մասն է՝ հարմարավետ և անվտանգ քայլքի համար: Այն բարեհաջող արշավի գլխավոր գրավականն է: Սկսնակներին բարդ է լինում կողմնորոշվել շուկայի բազմազանության մեջ: Այսօր արտադրվում են ամենատարբեր տեսակի և նշանակության արշավային կոշիկներ՝ շատ մեծ որակային և գնային տարբերություններով:

Այս խառնաշփոթի մեջ ճիշտ կողմնորոշվելու համար որոշեցինք պատրաստել այս նյութը, որտեղ փորձեցինք անդրադառնալ հարցի ամենակարևոր կետերին՝ բացատրելով հիմնական սկզբունքները, որոնցով պետք է առաջնորդվել արշավային կոշիկի ընտրության հարցում։

Եվ այսպես, ինչպիսի՞ն պետք է լինի ձեր արշավային կոշիկը: Այս հարցի լուծումը զգալիորեն կհեշտանա, եթե դուք անկեղծ պատասխանեք հետևյալ հարցերին.  Ինչ բարդության երթուղիներով եք պատրաստվում քայլել: Որքան բարդ է երթուղին` կտրատված ռելիեֆով, քարքարոտ կամ ցեխոտ հատվածներով է, թե ոչ: Որքան բարդ է երթուղին, այնքան ամուր և բարձր ճիտքով պետք է լինի կոշիկը, որպեսզի պինդ պահի կոճերն ու սրունքը:

Որքան ծանր է լինելու ձեր ուսապարկը: Ծանր ուսապարկը լրացուցիչ ճնշում է ստեղծում ոտնաթաթերի վրա և դեֆորմացնում կոշիկի տակացուն, ինչը կարող է բացասական ազդել կոշիկի՝ ռելիեֆի հետ կպչողունակության վրա: Այդ իսկ պատճառով որքան ծանր է ձեր ուսապարկն, այնքան հաստ և ամուր տակացու պետք է ունենա կոշիկը:

Ինչ մարզավիճակում եք դուք գտնվում։ Հատկապես կարևոր է այս հարցում ոտքի մկանային և ջլային հյուսվածքների մարզվածությունը: Որքան մկանոտ և էլաստիկ ջլեր ունեն ձեր ոտքերն, այնքան քիչ օժանդակ ֆիքսացիայի կարիք ունեն ձեր կոշիկները: Այդ իսկ պատճառով դուք կարող եք տեսնել փորձառու և մարզված արշավականներին թեթև բոթասներով, քանի որ նրանց ոտքերի հյուսվածքները պինդ են և մարզված: Սկսնակներին խորհուրդ չի տրվում նման կոշիկներով արշավել, քանի որ վնասվածքներ ստանալու ռիսկը նրանց մոտ մեծ է:

Պատասխանելով այս հարցերին դուք արդեն քիչ թե շատ պատկերացում կկազմեք ձեր ապագա կոշիկի մասին:

Արշավային կոշկների տեսակները

Պայմանականորեն արշավային կոշիկները կարելի է բաժանել երեք խմբի՝

• Թեթև քայլարշավային կոշիկներ (անգլ. “hiking boots”)
• Թրեքինգային կոշիկ (անգլ. “trekking boots”)
• Ալպինիստական կոշիկ (անգլ. Mountaineering boots)

Բնականաբար այս բաժանումը պայմանական է և դրանց միջակայքում կան շատ ենթատեսակներ: Բայց որպեսզի չխճճվենք տեղեկատվության գերհագեցվածության մեջ՝ կառաջնորդվենք այս դասակարգմամբ:

Թեթև քայլարշավային կոշիկներ

Թեթև քայլարշավային կոշիկները նախատեսված են հանգստյան օրերի կարճատև քայլարշավների համար, որոնք անցնում են պարզ, ոչ շատ կտրտված ռելիեֆով: Սրանց ճիտքը շատ բարձր չէ, պաշտպանում է միայն կոճի մի մասը, տակացուն համեմատաբար փափուկ է, որպես ամորտիզացիոն շերտ օգտագործվում է EVA փրփուրից ներդիրներ, որն ընդունում է կրողի ոտնաթաթի ձևը՝ ապահովելով մաքսիմալ հարմարավետություն:

Այսպիսի կոշիկները չեն առանձնանում ամրությամբ և երկարակեցությամբ, նախատեսված չեն երկարատև, ծանր ուսապարկով թրեքինգների համար: Շատ հաճախ վերևի հատվածը պատրաստված է լինում ցանցանման կտորից: Այս ամենից կոշիկը դառնում է թեթև և հարմարավետ, այն լավ է շնչում և հարմար է շոգ եղանակին արշավի գնալու համար: Սակայն այս ամենի հետ մեկտեղ տուժում են պաշտպանական գործառույթները՝ ավելի վատ է պահում ջուրը և բարդ քարքարոտ տեղերում քայլելիս շատ արագ շարքից դուրս է գալիս: Ամեն դեպքում ցածր գնի պատճառով շարունակում են հանդիսանալ ամենապահանջվածն ու տարածվածը հայաստանյան շուկայում:

Թրեքինգային կոշիկներ

Սա բավականին մեծ դաս է, այսպիսի կոշիկները կարող են միմյանցից շատ տարբերվել և նախատեսված լինել տարբեր նպատակների համար: Բայց բոլորին միավորում է մի քանի հստակ հատկություն, որոնք կփորձենք հակիրճ ներկայացնել:

Նախ այս տեսակի կոշիկների ճիտքն ավելի բարձր է, ամբողջությամբ գրկում է կոճերը, և մասամբ կամ ամբողջությամբ՝ սրունքը՝ կախված մոդելից: Սրանց տակացուն լինում է բազմաշերտ: Կոշտ և փափուկ մի քանի շերտեր հաջորդում են իրար, որպեսզի ստեղծեն ամրության, հարմարավետության և գետնի հետ կպչողունակության լավագույն համադրությունը: Քանի որ այս կոշիկները օգտագործվում են ավելի էքստրեմալ պայմաններում և մեծ ծանրաբեռնվածությամբ, նրանց տակացուները պետք է լինեն ամենաորակյալն ու ամուրը: Տակացուներ արտադրող առաջատար ընկերությունը աշխարհում “Vibram”-ն է: Կան մի քանի բացառություններ՝ օրինակ Salomon բրենդն ունի իր սեփական մշակման “Contragrip” տակացուները, որոնք նույնպես հրաշալի կպչողունակություն են ապահովում:

Conagrip-ը հաճախ օգտագործվում է թրեյլրանինգի, սքայրանինգի մրցումներում իր թեթև քաշի և առավել ինֆորմատիվ լինելու համար: Vibram-ի տակացուները շատ ամուր են, չեն սահում և ապահովում են ամուր կպչողություն գետնի հետ: Կախված կոշիկի մոդելից բազմաշերտ հատուկ համակցությունն ապահովում է իդեալական հարմարավետություն և անվտանգություն: Միշտ ընտրեք այնպիսի կոշիկ, որի տակացուն լինի Vibram կամ Salomon՝ իր Contagrip-ով:

Թրեքինգային կոշիկները կարվում են հիմնականում կամ կաշվից, կամ զամշից, կամ այս երկուսի համադրությամբ: Տեքստիլից և ցանցից կարված թրեքինգային կոշիկներ գրեթե չեն հանդիպում, քանի որ այստեղ ամրությունը և դիմացկունությունը առաջնահերթ է: Ընդհանրապես հիշե՛ք հետևյալ սկզբունքը․ որքան քիչ կարեր լինեն, որքան միատարր լինի կոշիկը, այնքան ավելի ամուր, ջրադիմացկուն ու երկարակյաց կլինի այն: Տարբեր տեսակի կտորներով և ցանցերով միմյանց կարկատած կամ սոսնձված կոշիկները, թեև ավելի թեթև են լինում, հարմարավետ և էժան, սակայն ավելի վատ են պաշտպանում ոտքերը խոնավությունից և շուտ են մաշվում:

Այստեղ պետք է առաջնորդվել, թե ինչ նպատակով եք գնում այն: Թրեքինգային կոշիկների մեջ, որպես ամորտիզացիոն շերտ, տակացուից հետո օգտագործվում է առավել խիտ EVA փրփուր, կամ պոլիուրետան, որը ավել կոշտություն և ամրություն է հաղորդում կոշիկի հիմքին՝ չթողնելով նրան դեֆորմացվել բարդ ռելիեֆով քայլելիս:

Վերջինը հանդիպում է առավել բարձր դասի կոշիկներում, որոնցից պահանջվում է մաքսիմալ ամրություն: Այս կոշիկները ավելի թանկ են: Որպես կանոն, դրանց գինը սկսվում է 200-300 դոլլարից: Եթե դուք պլանավորում եք հաճախ մասնակցել արշավների և գնալ երկարատև թրեքինգների վայրի ճանապարհներով, որոնք խնամված արահետներից դուրս են, և եթե ձեր ուսապարկը հաճախ է հասնում և անցնում 20 կիլոգրամը, ապա այս կոշիկները ձեր համար են:

Ալպինիստական կոշիկներ

Սրանք բաժնվում են իրենց հերթին միաշերտ և բազմաշերտ տեսակների: Միաշերտները նախատեսված են մինչև 5000 մետր բարձրության լեռների համար (ամառային Էլբրուսը նրանց առավելագույնն է): Բազմաշերտերը նախատեսված են արդեն բարձր լեռնային ալպինիզմի համար 6-7000 մ+ բարձրության բարդ լեռնագագթներ հասնելու համար: Նրանց մեջ օգտագործված են ամենաթարմ տեխնոլոգիաներն ու լավագույն թանկարժեք նյութերը, ինչի պատճառով էլ նրանց գինը հաճախ կարող է հասնել 1000 դոլլարի և անցնել:

Բոլոր ալպինիստական կոշիկներն ունեն մաքսիմալ ամուր կմախք, հաճախ օգտագործվում են մետաղական թիթեղներով լրացուցիչ ամրացումներ, նրանց կապիչները հատուկ ձևով են նախագծված, որպեսզի ֆիքսեն ոտքը բոլոր կարևոր հատվածներում: Դիմացից և ետևից ունեն հատուկ ամրակներ (ռանտեր) ալպինիստական կատվիկներ ամրացնելու համար: Այս կոշիկները ծանր են լինում, յուրաքանչյուրի քաշը կարող է գերազանցել մեկ կիլոգրամը: Այդ իսկ պատճառով նման կոշիկները հարմար կլինեն բարձրլեռնային վերելքների համար:

Հիմա, երբ մենք իմացանք կոշիկների հիմնական տեսակները, կբացատրենք նաև մի քանի ընդհանուր բան, որոնք պետք է իմանալ արշավային կոշիկ ընտրելիս:

Ինչ է մեմբրանը

Մեմբրանները հատուկ մշակված պոլիմերային նյութեր են, որոնց մոլեկուլների միջև խտությունն այնպես է արված, որ քրտինքի գոլորշիները կարողանան դուրս գալ, բայց և առավել մեծ մոլեկուլներ ունեցող ջրային կաթիլները ներս չանցնեն: Սրա շնորհիվ կոշիկը, հագուստը, կամ ցանկացած այլ իր, որտեղ օգտագործվում է մեմբրան, ստանում են առաջին հայացքից միմյանց հակասող հատկություններ՝ միաժամանակ ապահովում են և՛ ջրակայունությոն, և՛ չեն քրտնեցնում:

Մեմբրաններ արտադրող ամենահայտնի ընկերությունը  Gore-Tex-ն է: Նրա արտադրանքը օգտագործվում է ամբողջ աշխարհով մեկ արտադրվող հանդերձանքի և գույքի մոտավորապես 80%-ում: Նշված բոլոր տեսակի կոշիկներն էլ արտադրվում են մեմբրանով: Սա պարտադիր պայման է հանդիսանում ցանկացած կատեգորիայի արշավ գնալու համար:

Նոր կոշիկով չգնա՛ք արշավ:

Նոր գնված կոշիկը պատրաստ չէ արշավ գնալու համար: Այն կոշտ է լինում, լավ չի նստում ոտքին և հարում է կրունկներն ու մատները: Պետք է այն մի քանի օր կրել քաղաքում, քայլել, որպեսզի կոշիկը մի փոքր փափկի և հարմարվի ձեր ոտնաթաթին՝ ընդունելով նրա ձևը: Սա հատկապես վերաբերվում է կոշտ, ծանր կոշիկներին:

Ինչպես ընտրել ճիշտ չափսը և ձևը

Այստեղ ճիշտ չափս ընտրելը չափազանց կարևոր է, քանի որ սխալ կոշիկը կարող է լուրջ վնասել ձեր ոտքը: Եթե կոշիկը շատ մեծ լինի, ապա ոտնաթաթը չի ֆիքսվի կոշիկի մեջ և կոլորվի, եթե փոքր լինի՝ կհարվի, կլինեն վերքեր, իսկ իջնելիս եղունգները կարող են հարումից կոտրվել: Իսկ կոտրված եղունգը, հավատացեք, շատ երկար է վերականգնվում: Միշտ նախապատվությունը տվեք մի փոքր մեծ չափսին, եթե ընտրության առջև եք կանգնած: Երկարատև քայլքից հետո ոտնաթաթերը արյան ակտիվ շրջանառության և ծանրաբեռնվածության պատճառով կարող են այտուցվել և փքվել: Արդյունքում, եթե կոշիկը լինի ոտքի ճիշտ չափսով, կամ առավել ևս մի քիչ փոքր, ապա փքվելով ոտնաթաթը սեղմվելու է և հանգեցնի նույն հետևանքներին:

Ցանկալի է կոշիկ ընտրելու գնալ երեկոյան: Օրվա այդ ժամերին ոտնաթաթը սովորաբար ուռած է լինում, միգուցե մի փոքր այտուցված: Այդպիսով, դուք կընտրեք այն չափսը, որն ավելի ճիշտ կհամապատասխանի դաշտային պայմանների իրականությանը: Վերցրեք ձեզ հետ մի քանի զույգ տարբեր հաստության գուլպաներ: Փորձեք բոլոր գուլպաներով, որովհետև դուք այն հաստատ հագնելու եք թե՛ ամառային եղանակին, թե՛ փոքր-ինչ ցուրտ եղանակին, երբ արդեն անհրաժեշտ են լինելու հաստ գուլպաներ:

Մի շտապեք ընտրություն կատարել, տարբեր մոդելներ փորձեք: Հնարավոր է, որ անգամ նույն բրենդի տարբեր մոդելների միևնույն չափսը տարբեր ձև նստի ձեր ոտքին: Հագե՛ք կոշիկը և քայլեք խանութում, փորձեք աստիճաններով բարձրանալ և իջնել: Հանդերձանքի խանութներում լինում են հատուկ պլատֆորմներ՝ քարերով պատրաստված, որոնց վրա քայլելով կարող եք զգալ, թե ինչպես է կոշիկն իրեն դրսևորում լեռներում քարերի վրա: Մի ամաչեք փորձել տարբեր մոդելներ և երկար քայլել դրանցով:

Հիշեք, որ կլորիկ գումար եք վճարելու այդ կոշիկի համար:

Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:

Բլոգ Հայաստանի մասին

Բաճկոնը, թերևս, հագուստի գլխավոր բաղկացուցիչ մասն է: Մարդու մարմնի ամենամեծ մակերեսը զբաղեցնում է իրանը և հետևաբար ջերմության ամենամեծ կորուստը մենք ունենում ենք, երբ այն, ինչպես հարկն է, չենք պաշտպանում ցրտից: Ինչպես գիտենք արշավային հագուստի ցանկացած բաղադրիչ տարբերվում է սովորական քաղաքային հագուստից, քանի որ օգտագործվում է էքստրեմալ պայմաններում և պետք է համապատասխանի շատ բարձր պահանջների: Այդ պահանջները շատ հաճախ լինում են միմյանց հակասող, ինչպես օրինակ, միաժամանակ ամրություն և թեթև քաշ, ջրադիմացկունություն և շնչողունակություն: Այս ամենին հնարավոր է եղել հասնել օգտագործելով նորագույն նյութեր և տեխնոլոգիաներ: Այս նյութում փորձել ենք հասանելի, բայց մանրամասն և սպառիչ նկարագրել արշավային բաճկոնների տեսակներն ու նշանակությունը:

Հագուստը լեռներում ունի երկու հիմնական գործառույթ՝ պաշտպանություն քամուց ու թրջվելուց և տաքության ապահովում:

Ըստ այդ գործառույթների էլ առանձնացնում ենք բաճկոնների տեսակները: Ճիշտ ընտրություն կատարելու համար պետք է հստակ իմանալ ամեն տեսակի նշանակությունը, և արշավի ժամանակ ակնկալվող եղանակային պայմանները:  Նշենք, որ ժամանակակից բոլոր բաճկոնները պատված են մեմբրանե շերտով:

Արշավային բաճկոնների տեսակները

“Hardshell” բաճկոններ՝ լինում են պինդ պոլիէսթերից, կամ նմանատիպ այլ սինթետիկ նյութից։ Հրաշալի պաշտպանում են քամուց և ջրից, մեմբրանե շերտի շնորհիվ ապահովվում են մարմնի օդափոխությունը և դուրս հանում քրտինքը: Այս բաճկոնները չունեն ջերմամեկուսիչ շերտ՝ այսինքն մերկ մարմնին հագնելու դեպքում դուք միևնույն է կմրսեք: Սրանք հանդիսանում են եռաշերտ համակարգի վերջին՝ երրորդ պաշտպանիչ շերտն արտաքին ազդեցություններից (քամի, անձրև, ձյուն, ձնամրրիկ): Hardshell-ի տակից անհրաժեշտ է հագնել ջերմամեկուսիչ շերտ՝ ֆլիսե բաճկոն, կամ նմանատիպ տաք հագուստ:

“Softshell” բաճկոններ՝ սրանք ֆլիսի ու “harshell” – ի միջև են գտնվում: Պատրաստվում են ավելի հաստ և բազմաշերտ կտորներից, ունեն ջերմամեկուսիչ շերտ կամ լցոնում, մեմբրան, իսկ արտաքին շերտը մշակվում է ջրադիմացկուն նյութերով: Ամեն դեպքում սրանք քամուց և թրջվելուց այնքան լավ չեն պաշտպանում, որքան “hardshell” տեսակի բաճկոնները: Հարմար են թեթև, մեկօրյա արշավների համար, ինչպես նաև քաղաքում հագնելու, հատկապես ակտիվ առօրյա ունեցող մարդկանց համար: “Softshell” բաճկոնները հաճախ օգտագործվում են նաև որպես միջին ջերմամեկուսիչ շերտ՝ ֆլիսի փոխարեն, կամ լրացուցիչ 4-րդ շերտ՝ հատուկ ցուրտ պայմաններում: Սակայն պետք է հիշել, որ սրանք քաշով էլ թեթև չեն:

“Downshell” բաճկոններ՝ կախված բրենդի պատենդավորած անվանումից կարող են տարբեր անվանումներ ունենալ՝ “Down shell” “Insulate” “Downshell” և այլն: Կապ չունի, ընդհանուր առմամբ սա նույն դասն է: Այս բաճկոնները նախատեսված են առավել էքստրեմալ պայմանների, հիմնականում ալպինիզմի համար: Սրանք արտաքինից “hardshell” բաճկոնների նման պինդ շերտից են կազմված, որպեսզի արդյունավետ պաշտպանեն քամուց և թրջվելուց, ունեն ուժեղացված մեմբրանե շերտ, ջերմամեկուսիչ լցոնում՝ հիմնականում սագի փետուրից: Սրանց շեշտը դրված է քամուց պաշտպանելու վրա, քանի որ բարձրլեռնային պայմաններում քամու ուժգնությունը հաճախ գերազանցում է 60կմ/ժ արագությունը:

Ինչին ուշադրություն դարձնել մեմբրանե բաճկոն ընտրելիս

Այսօր ամենատարածված մեմբրանե բաճկոնը Gore-Tex-ն է: Սակայն տարբեր ընկերություններ օգտագործում են նաև իրենց սեփական մշակման մեմբրանները: Օրինակ “Refdfox” ընկերությունն ունի “windstopper” կոչվող մեմբրանը, որn օգտագործում է իր “Down shell” բաճկոններում: Սրանք ալպինիստական բաճկոններ են, և շեշտը դրված է ուժեղ քամուց պաշտպանելու վրա:

Ըստ ջրադիմացկունության, մեմբրանները նույնպես լինում են տարբեր կարգերի: Քանի որ մեմբրանը փոխզիջումային տարբերակ է շնչողունակության և ջրադիմացկունության միջև, ապա տեսակներն էլ լինում են տարբեր, ըստ նախապատվությունների: Gore-Tex-ն ունի երեք տեսակի մեմբրան․

• Gore-Tex active – առավելագույն շնչող և նվազագույն ջրապաշտպան տարբերակն է: Նախատեսված է զով կամ մառախլապատ եղանակին ակտիվ սպորտով զբաղվելու ժամանակ, երբ մարմինը շատ է քրտնում և պետք է արագ ու արդյունավետ քրտինքը հեռացնել:
• Gore-Tex – ունիվերսալ տարբերակ, որը կհամապատասխանի գրեթե բոլոր պայմաններին
• Gore-Tex pro – առավելագույն ամրություն և պատշպանություն քամուց և ջրից: Այստեղ տուժում է շնչողունակությունը: Այդ իսկ պատճառով նախատեսված է ցուրտ պայմանների՝ հիմնականում ալպինիստական վերելքների համար:

Ջրադիմացկունությունը չափվում է մմ/սնդիկի սյուն սկզբունքով: Սա վերաբերում է ցանկացած ջրադիմացկուն գործառույթ կատարող կտորին: Ճիշտ ընտրություն կատարելու համար առաջնորդվե՛ք հետևյալ սանդղակով.

• 1.000մմ – ից պակաս՝ պաշտպանում է միայն թույլ քամուց
• 1.000 – 2.000 մմ՝ պաշտպանում է մառախլապատ եղանակից և կարճատև մաղող անրձրևից
• 2.000 – 4.000մմ՝ չափավոր ուժգնության անձրև մինչև 3-4 ժամ տևողությամբ
• 4.000- 7.000մմ՝ երկարատև անձրևներ
• 7.000+ մմ՝ երկարատև և հորդառատ անձրևներ, ուժեղ քամիներ, կարկուտ

Արշավային բաճկոն ընտրելիս ուշադիր կարդացեք արտադրողի խորհուրդները և հստակ ուսումնասիրեք երթուղում սպասվող մարտահրավերները, և այդպիսով դուք ճիշտ ընտրություն կկատարեք:

Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:

Բլոգ Հայաստանի մասին

Առաջին անգամ ֆլիս անվանումը լսելիս հարց է առաջանում, թե ինչ է ֆլիսը: Ֆլիս են անվանում սինթետիկ կտորների մի մեծ ընտանիքի, որն ունի արտահայտված խավամազ: Ֆլիսը (անգլ. fleece) թարգմանաբար նշանակում է բուրդ: Ֆլիսը ստանում են պոլիէսթերի մանրաթելից: Տեխնոլոգիան համեմատաբար նոր է, այն մշակել է ամերիկյան “Malden Mills” ընկերությունը 1970-ական թվականներին: Որից հետո ֆլիսից կարվող հագուստը լայն տարածում գտավ ակտիվ տուրիզմով և սպորտով զբաղվող մարդկանց շրջանակներում: Եվ դա պատահական չէր, քանի որ ֆլիսը իր որակական հատկություններով հեղաշրջում կատարեց: Իսկ ինչո՞վ է ֆլիսը տարբերվում բնական բրդից, ինչու՞մ է դրա առավելությունը:

Որն է ֆլիսի առավելությունը

Ֆլիսի տեսակարար կշիռը անհամեմատ ցածր է բնական բրդից: Ֆլիսը ավելի լավ է տաքացնում, քան բուրդը: Խավամազ մակերեսի շնորհիվ օդային գրպանիկներ են առաջանում, ինչն էլ պատնեշ է հանդիսանում դրսի սառը օդի համար:

Պոլիէսթերի անջրանցիկ հատկությունների շնորհիվ թրջվելիս ջուրը ներծծվում է միայն կտորի արտաքին մակերևույթային շերտում: Այս հատկության շնորհիվ ֆլիսը, անգամ թրջվելուց հետո, շարունակում է ինչ-որ չափով տաքացնել մարմինը, ինչը բնորոշ չէ բրդյա հագուստին:

Ֆլիսը հատուկ խնամքի կարիք չունի: Այն կարելի է լվանալ լվացքի մեքենայում այլ հագուստների հետ:

Ֆլիսը ժամանակի ընթացքում չի դեֆորմացվում և չի կորցնում իր նախնական տեսքը գործվածքի ձևի և պոլիէսթերային մանրաթելի առաձգական հատկությունների շնորհիվ:

Ֆլիսը այլ կտորների համեմատ մարմնից արդյունավետ հեռացնում է քրտինքը և, թրջվելու դեպքում, արագ չորանում։

Ֆլիսի տեսակները

Ֆլիսի կտորն ունի երկու հիմնական չափորոշիչ՝

• Գործվածքի խտությունը
• Գործվածքի մազմզուկների ձևը

Գործվածքի խտությունը արտահայտվում է գրամ/մ² ձևով: Ստորև կարող եք տեսնել դասակարգման ընդունված ցանկը՝ յուրաքանչյուրին բնորոշ մոդելներով.

• 100 գ/մ²-ից պակաս  — Polartec Classic Micro, Polartec Power Stretch Pro, Pontetorto Technostretch;
• 100–200 գ/մ² — Polartec Classic 100, The North Face TKA 100, Patagonia R1, Polartec Power Stretch Pro, Pontetorto Technostretch;
• 200–300 գ/մ² — Polartec Classic 200, The North Face TKA 200, Patagonia R2;
• 300 և ավել գ/մ² — Polartec Classic 300, The North Face TKA 300, Patagonia R3.

Բնականաբար որքան խիտ է գործվածքը, այնքան ավելի տաք է այն: Բայց գործվածքի խտության բարձրացման հետ մեկտեղ ավելանում է նաև քաշը, և իջնում են շնչող հատկությունները, քանի որ առավել խիտ գործվածքի ծակոտկենությունը փոքր է և ավելորդ ջերմությունն ու քրտինքի գոլորշիները դժվարությամբ են դուրս գալիս: Սա պետք է միշտ հիշել, խելամիտ ընտրություն կատարելու համար:

Գործվածքների մազմզուկների ձևը

Տաք պահելը պայմանավորված է ոչ միայն գործվածքի խտությամբ, այլ նաև ձևով: Ինչքան ավելի երկար և հաստ են լինում գործածքի մազմզուկները, այնքան ավելի տաք է լինում հագուստը: Սակայն այստեղ էլ կա մի նրբություն․ առավել նոսր և հաստ մազմզուկներով բաճկոնը չի պաշտպանում քամուց ինչպես հարկն է:

Երկար ու նոսր մազմզուկները չեն կարող պատնեշ դառնալ քամու համար, ինչպես դա անում է կարճ և խիտ մազմզուկներով գործվածքը: Այսպիսի գործվածքից շապիկը առավել նպատակահարմար է հագնել քամուց պաշտպանող ամուր բաճկոնի տակից, որպես ջերմամեկուսիչ շերտ:

Ֆլիսից լինում են հանդերձանքի գրեթե բոլոր մասերը՝ տաբատ, բաճկոն, ձեռնոց, գլխարկ և անգամ գուլպա: Բազմաշերտ հագնվելիս ֆլիսը իդեալական տարբերակ է որպես ջերմամեկուսիչ շերտ օգտագործելու համար: Ֆլիսե բաճկոնը այսօր արշավականի զգեստապահարանի պարտադիր բաղադրիչն է: Այն հարմար է ոչ միայն արշավների ժամանակ հագնելու համար, այլ նաև առօրյա կյանքում՝ փողոցում, տանը, աշխատանքի վայրում, երեկոյան զբոսնելիս և այլն:

Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:

Բլոգ Հայաստանի մասին

Եթե դուք կարդում եք այս նյութն, ապա, ամենայն հավանականությամբ, դուք արդեն մեկ կամ երկու անգամ գնացել եք արշավ, և ձեզ դա շատ է դուր եկել: Այժմ որոշել եք զինվել առավել պրոֆեսիոնալ գույքով, որպեսզի գալիք արշավներն ավելի հարմար և անվտանգ լինեն։ Եվ, իհարկե, ձեր նոր ուսապարկով ու բաճկոնով նկարներն ավելի լավ կստացվեն: Մենք լավ գիտենք, թե ինչքա՜ն եք սիրում նկարվել: Ասեմ, որ շատ ճիշտ եք արել, որ որոշել եք ուսապարկից սկսել: Հատուկ արշավական կոշիկների հետ միասին ուսապարկը հանդիսանում է ձեր հանդերձանգի ամենակարևոր բաղկացուցիչը: Սխալ ուսապարկով կամ կոշիկով արշավների մասնակցած մարդիկ դա լավ կհասկանան: Ուսերդ բռնվում են, ողնաշարդ կորանում ու ցավում, ուսապարկի մեջ գտնվող իրերի կոշտ հատվածները ցավեցնում են մեջքդ, իսկ կոշիկները հարում և վերքեր ու կոշտուկներ են առաջացնում ոտնաթաթերին: Մենք դեռ անպայման կանդրադառնանք արշավային կոշիկներին, բայց այժմ ուսապարկերի մասին: Եվ այսպես, ինչպես ընտրել արշավային ուսապարկ, և ինչ տեսակի են դրանք լինում․

Ինչպիսին են լինում ուսապարկերը

Տուրիստական և արշավային ուսապարկերը տարբերվում են առօրյա քաղաքային ուսապարկերից: Ժամանակակից բոլոր ուսապարկերը պատրաստված են հետևյալ սկզբունքով․ դրանք ունեն կոշտ մեջք՝ կազմված պլաստիկ թիթեղից, կամ դյուրալյումինե ձողերով կարկասից, հատուկ կախոցային համակարգից, գոտիով և ուսաթոկերով: Կախոցային համակարգը նախագծված է այնպես, որ մեջքը պահող հատվածի և գոտու շնորհիվ քաշը ճիշտ բաշխվի ամբողջ մարմնով: Քաշի 70-80%-ը պետք է ընկնի գոտու վրա, քանի որ գոտկատեղի և տազային հատվածի մկաններն ավելի ուժեղ են, քան ուսերի մկանները: Ուսաթոկերի ֆունկցիան ուսապարկը մարմնին առավել մոտ պահելն է:

Եկեք ուսապարկերը բաժանենք ըստ չափսերի և նշանակության: Ուսապարկի տարողունակությունը չափվում է լիտրերով: Սակայն պետք է հիշել, որ այստեղ չկան չափման հստակ ստանդարտներ, և, կախված ֆիրմայից և մոդելից, նույն լիտրաժի ուսապարկերը կարող են զգալիորեն տարբերվել չափսերով: Այդ իսկ պատճառով ուսապարկ ընտրելիս պարտադիր պետք է փորձել այն, ստուգել կախոցային համակարգը, արդյոք չափսը քեզ հարմար է, թե ոչ: Խանութում խնդրեք վաճառող-խորհրդատուին և բարձեք ուսապարկն այնքան, որքան այն մոտավորապես պետք է կշռի արշավների ժամանակ և այդպես կարգավորեք այն ըստ ձեր մարմնի:

Կարգավորել պետք է հետևյալ հերթականությամբ.

Միայն բարձված վիճակում ուսապարկը կընդունի իր ճիշտ տեսքը և դուք կզգաք, թե որքանով է այն ձեզ հարմար:

1. Թուլացրեք բոլոր թոկերը և այդպես հագեք ուսապարկը։
2. Սկզբում կարգավորեք գոտկատեղի թոկն այնպես, որ գոտին ողջ մակերեսով գրկի ձեր գոտկատեղը, սակայն չափազանց ամուր էլ չսեղմի։
3. Կարգավորեք ուսաթոկերը և ետգցովի թոկերը այնպես որ ուսաթոկերն ամուր նստեն ուսերին․ ոչ շատ հետ կախվեն, ոչ էլ սեղմեն ուսերը՝ դեֆորմացվելով:
4. Մեծ չափսի ուսապարկերն ունենում են նաև մեջքի բարձրությունն ըստ հասակի կարգավորելու համակարգ: Կարգավորեք սա, մինչև նախորդ երկու կետերը համապատասխանեն պահանջներին:

Ինչպես ընտրել ուսապարկի ճիշտ չափսը

Ուսապարկի չափսն ընտրելիս պետք է առաջնորդվել ըստ օգտագործման վայրի և նպատակների.

• 20-35 լիտր – հարմար են մեկ օրանոց արշավների համար: Որպես կանոն լինում են առավել պարզ համակարգով, առավել փափուկ նյութերից, քանի որ մեծ պահանջներ էլ նրանց առջև չեն դրվում:
• 40-55 լիտր – երկուսից երեք օրանոց, ոչ շատ երկար արշավների և ճամփորդությունների համար: Ուսապարկը ճիշտ դասավորելու դեպքում այսպիսի ուսապարկում կարելի է տեղավորել փոքր չափսի վրան և քնապարկ, մի քանի կոմպլեկտ փոխնորդ հագուստ և սնունդ երկու-երեք օրվա համար, կամ մեկ շաբաթով արտասահման ճամփորդության գնալու համար ամբողջ անհրաժեշտ իրերը։
• 60-70 լիտր – նախատեսված են մինչև մեկ շաբաթ տևողությամբ արշավների համար: Այսպիսի ուսապարկերից ենթադրվում են առավել մեծ պահանջներ: Նրանց կախոցային համակարգը պետք է լինի առավել ամուր և առավել մանրակրկիտ մշակված անատոմիայով, պետք է ունենա լրացուցիչ թոկերով կախոցներ թրեքինգային փայտիկներ, սառցահատ, արշավային գորգ և այլ իրեր ամրացնելու համար:
• 80-100+ – Այսպիսի ուսապարկերը նախատեսված են երկարատև թրեքինգների և էքսպեդիցիաների համար: Սխեմատիկ շատ չեն տարբերվում նախորդ դասից: Բնականաբար ավելանում է կոմֆորտը և մասերի ամրությունը, հնարավոր է ավելանան լրացուցիչ գրպաններ և տարբեր մանրուքներ, որոնք մեծացնում են հարմարավետությունը օգտագործման ժամանակ, սակայն պետք է հիշել՝ չափսի և ցանկացած լրացուցիչ օպցիայի հետ ուղիղ համեմատականորեն մեծանում է նաև ուսապարկի զանգվածը:

Սկզբնական փուլում հիմնականում առավելագույնը 35-40 լիտրանոց ուսապարկը բավարար է: Սկսնակ արշավականները, որպես կանոն, դժվարանում են ուսապարկը կոմպակտ դասավորել և նրանց միշտ տեղը չի հերիքում: Սակայն ժամանակի հետ փորձ ձեռք բերելով սովորում են ճիշտ և կոմպակտ դասավորել ուսապարկը:

Արշավային ուսապարկերն ըստ նշանակության

Կախված, թե ինչ սպորտաձևի համար է նախատեսած ուսապարկը, այն կարող է կոնստրուկտիվ տարբերություններ ունենալ: Եթե ընտրում եք ուսապարկ ամռանն արշավների ժամանակ օգտագործելու համար, ապա ուշադիր եղեք, որպեսզի մեջքի կարկասը լինի ցանցով: Դրա շնորհիվ մեջքի և ուսապարկի միջև մնում է դատարկ տարածություն, ինչը թույլ է տալիս մեջքին շնչել և չքրտնել: Սա շատ կարևոր է շոգ, արևոտ եղանակների համար, սակայն անհարմար կլինի ցուրտ ու քամոտ եղանակներին: Իսկ, օրինակ, ալպինիզմի կամ դահուկային սպորտի համար ուսապարկերն ամուր նստում են մեջքին:

Ալպինիզմի համար սովորաբար վերցնում են երկու ուսապարկ՝ 60-70 լիտրանոց հիմնական իրերը մինչև ճամբար հասցնելու համար և 25-35 լիտրանոց ուսապարկ ակլիմատիզացիոն ելքերի և դեպի գագաթ վերելքի օրվա համար: Այստեղ առաջնահերթ է քաշը, քանի որ բարձրլեռնային պայմաններում օրգանիզմը թուլանում է մթնոլորտային ցածր ճնշման, ցրտի և անընդմեջ կատարվող ֆիզիկական աշխատանքի պատճառով։ Ցանկացած կիլոգրամ ավելի ծանր է թվում, քան ստորոտում: Նաև շատ կարևոր է, որպեսզի ուսապարկն ունենա կախոցներ սառցահատի, թրեքինգային փայտիկների, գորգի, վրանի և այլ իրերի համար:

Նաև պետք է ուշադրություն դրաձնել մի քանի լրացուցիչ հնարավորությունների վրա, որոնք ուսապարկերը կարող են ունենալ: Օրինակ՝ ջրի պարկի համար նախատեսած գրպան, խողովակը դուրս հանելու անցքով, անձրևապաշտպան ծածկ, լրացուցիչ փոքր գրպաններ, գրպաններ գոտու վրա, ուսաթոկերի վրա ռացիա կամ GPS սարք ամրացնելու տեղեր և այլն…

Ուսապարկի քաշը

Պետք է նաև կողմնորոշվել քաշի հարցում: Կան ուլտրաթեթև ուսապարկեր: Օրինակ՝ 70 լիտրանոց ուսապարկը, որը կշռում է կիլոգրամից մի փոքր ավել: Սակայն նմանատիպ ուսապարկերը չեն ունենում լրացուցիչ հնարավորություններ, գրպաններ, պատրաստված են լինում առավել բարակ նյութերից: Այս ամենի արդյունքում տուժում է ամրությունը, երկարակեցությունն ու կոմֆորտը։ Սակայն գերթեթև քաշը կարող է շատ տեղին լինել երկարատև արշավների կամ վերելքների մեջ: Կան բազում կարգավորումներով, մետաղական ամրակներով, տարբեր գրպաններով և հաստ, փափուկ ուսաթոկերով ու գոտիով ուսապարկեր: Սրանք կարելի է շատ ճշգրիտ կարգավորել ըստ ձեր մարմնի, շատ հարմար են, սակայն ծանր: Նույն չափսի ուսապարկը կարող է կշռել 3.5 – 4 կգ:

Սկզբի համար ավելի ճիշտ է չընկնել ծայրահեղությունների մեջ և ընտրել միջին տեսակի որևէ բան: Իսկ ժամանակի հետ փորձ հավաքելով արդեն կհասկանաք և կգտնեք ձեր ոճը:

Սկսնակները հայկական շուկայում կարող են նայել “Quechua” և “Снаряжение” ֆիրմաների ուսապարկերը: Երկուսն էլ ունեն բավական լայն տեսականի: Կան նույնիսկ ալպինիստական վերելքների համար ուսապարկեր: Սակայն նման միջոցառումների համար խորհուրդ կտամ դիտարկել առավել առաջադեմ ֆիրմաների:

Ավելի որակյալ և առաջադեմ մոդելներ կարող եք ընտրել “Red Fox”, “Deuter”, Osprey, Arcteryx ֆիրմաների մոդելային շարքից: Սրանց միջից Red Fox-ը համեմատաբար պարզ և բյուջետային տարբերակ է։ Deuter-ը տեխնոլոգիապես ամենաառաջադեմներից է, որակյալն ու հարմարը, սակայն այս բրենդի ուսապարկերը համեմատաբար ավելի ծանր են և թանկ:

Բնականաբար բրենդերի և տեսակների ցանկը այսքանով չի սահմանափակվում: Սակայն այսքան տեղեկությունը բավարար է նախնական պատկերացում կազմելու և խանութում մեծ ընտրանու առջև չշփոթվելու համար:

Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:

Բլոգ Հայաստանի մասին

Սիփանից արևելք` ուղիղ գծով 55 կմ հեռավորության վրա, Նազիկ և Խաչլվա լճերի միջև է գտնվում Բիլեջանի լեռնազանգվածը։ Զանազան լանջեր ու գագաթներ ունեցող այս լեռնազանգվածի ամենաբարձր գագաթը համանուն սրածայր լեռն է։ Բարձրությունը` 2743 մետր։ Նախկինում լեռնազանգվածն ավելի անտառածածկ էր և լանջերից մեկը կրում էր Այգեստան անունը։ Ըստ ավանդության լեռնազանգվածի անունը կապված է Հայկ նահապետի ու Բաբելոնի տիրակալ Բելի մենամարտի հետ։ Հայկի նետից սպանված Բելի մարմինը դրվել է լեռան գագաթին։ Այստեղից էլ առաջացել է անունը՝ Բելի ջան (Բելի մարմին)։ Այս ավանդությանն ի նպաստ է խոսում նաև լեռնազանգվածի «Գերեզմանք» անունը (հայերեն գերեզման բառից)։

Բիլեջան (Բելիջան) գագաթը մոտակա Նեխ Մասիք (Սիփան) և Սարակն (Նեմրութ) լեռների հետ կազմում է եռանկյուն, որը ստացել է «Սիփանի նետ» անունը։

Լուսանկարում երևում է Գրգուռ լեռը, այնուհետև Սարակն (Նեմրութ) հրաբխի խառնարանն ու խառնարանային Նեմրութա Ծովակ լիճը, ավելի հյուսիս՝ Նազիկ լիճը և ամենավերևում Խաչլվա լիճը։ Նազիկի ու Խաչլվայի արանքում (դեպի արևմուտք) Բելիջանի (Բիլեջան) լեռնազանգվածն է։

Հայկական լեռնաշխարհ