1.  «Ամբերդ» լիճ – Արագածոտնի մարզ, Բյուրականից մոտ 2.1 կմ հս-արմ, Արագած լեռան հվ-արմ մերձկատարային սարավանդին

2. «Լեսինգ» լիճ – Արագածոտնի մարզ, Ծաղկաշեն գյուղից մոտ 11 կմ հս-արմ, Արագած լեռնազանգվածի հս-արլ լանջին

3. «Ումրոյ» լիճ – Արագածոտնի մարզ, Ծաղկաշեն գյուղից մոտ 8 կմ հս-արմ, Արագած լեռնազանգվածի արլ լանջին

4. «Գեղարոտի» – ջրվեժԱրագածոտնի մարզ, Արագած գյուղից 11 կմ հս-արմ

5. «Այղր» լիճ – Արմավիրի մարզ, Տարոնիկ գյուղից մոտ 3 կմ հս-արմ

6.  «Թռչկան» ջրվեժ – Լոռու մարզ, Չիչխան գետի աջակողմյան Թռչկան վտակի վրա

7 .«Ղազ» լիճ – Կոտայքի մարզ, Գեղարդ գյուղից մոտ 4 կմ հս

8. «Վիշապա» լիճ – Կոտայքի մարզ, Գեղարդ գյուղից մոտ 4 կմ արլ

9. «Բիշար» լիճ – Կոտայքի մարզ, Սարաբերդ (Սևաբերդ) գյուղից մոտ 3 կմ հս

10. «Զեյնալ» լիճ – Կոտայքի մարզ, Սարաբերդ (Սևաբերդ) գյուղից մոտ 7 կմ հս-արլ

11. «Ակնա» լիճ – Գեղարքունիքի մարզ, Ծաղկաշեն գյուղից 10 կմ արևմուտք, Ակնասար լեռան լանջին

12. «Անանուն» լիճ – Շիրակի մարզ, Արթիկի ենթաշրջան, Ախուրյանի ջրավազանում, 3200 մ բարձրության վրա

13. «Թագավորական» լիճ – Շիրակի մարզ, Մանթաշ գետի վերին հոսանքում, 3050 մ բարձրության վրա

14. «Ամասիայի» ջրվեժ – Շիրակի մարզ, Ախուրյան գետի աջակողմյան վտակի վրա, համանուն գյուղից արևելք

15. «Մանթաշի» ջրվեժներ – Շիրակի մարզ, Մեծ Մանթաշ գյուղից 16 կմ հվ-արմ, համանուն գետի աջ վտակի վրա

16. «Ծաղկարի» լիճ – Սյունիքի մարզ, Զանգեզուրի լեռնաշղթայի կատարային հատվածում, Ծաղկարի գետի վերնամասում, Քաջարան քաղաքից մոտ,         3271,5 մ բարձրության վրա

17. «Կապուտան» (Գոգի) լիճ – Սյունիքի մարզ, Քաջարան գետի ակունքներում, Քաջարան քաղաքից մոտ 5-6 կմ հվ-արմ, 3202 մ բարձրության վրա

18. «Անտակ» լիճ – Սյունիքի մարզ, Բռնակոթ գյուղի Զարդով ջրամբարից 1 կմ հս-արմ

19. «Գազանա» լիճ – Սյունիքի մարզ, Գեղի գյուղի ակունքներում, Գեղի գյուղից մոտ 9 կմ հս-արլ, 3111,8 մ բարձրության վրա

20. «Կապույտ» լիճ – Սյունիքի մարզ, Մեղրի գետի ակունքներում, Լիճք գյուղից մոտ 8 կմ հս-արմ

21. «Խալաշ» լիճ – Սյունիքի մարզ, Ծղուկ գյուղից 13 կմ հս-արլ, 3005,7 մ բարձրության վրա

22. «Կապուտջուղ» ջրվեժներ – Սյունիքի մարզ, Քաջարան քաղաքից 3.0 կմ արմ, Կապուտջուղ գետակի վրա

23. «Շինուհայր» ջրվեժ – Սյունիքի մարզ, Որոտան գետի ձախ կողմում, Հին Շինուհայրից 0.5 կմ հս-արմ

24. «Աղվան» ջրվեժ – Սյունիքի մարզ, Մեղրի գետի ձախ վտակ Մալև գետակի, լքված Մալև գյուղից 2.0 կմ հվ-արլ

25. «Վարդանաձոր» ջրվեժ – Սյունիքի մարզ, Վարդանաձոր գյուղից 2.5 կմ հս-արմ, Բերդաքար գետի Վարդանաձոր վտակի վրա

26. «Աջիբաջ» ջրվեժ – Սյունիքի մարզ, Գեղի գետի ձախակողմյան Աջիբաջ վտակի վրա, համանուն գյուղից 4 կմ հս-արմ

27. «Շաքի» ջրվեժ – Սյունիքի մարզ, Որոտան գետի ձախակողմյան Շաքի վտակի վրա

28. «Պառավաձոր» ջրվեժ – Սյունիքի մարզ, Բերդաքար գետի ձախակողմյան վտակի վրա, Վարդանաձոր գյուղից 3 կմ հս-արմ

29. «Չոբան» լիճ – Վայոց ձորի մարզ, Ջերմուկ քաղաքից մոտ 15 կմ հս, Արփա գետի աջ վտակի վերին հոսանքում

30. «Օբան» լիճ – Վայոց ձորի մարզ, Բարձրանի գյուղից 3 կմ արլ, 2760 մ բարձրության վրա

31. «Հայելի» լիճ – Վայոց ձորի մարզ, Արտավան գյուղից 2 կմ արլ, 2100 մ բարձրության վրա

32. «Անանուն» լիճ – Վայոց ձորի մարզ, Կապույտ գյուղից 3 կմ հվ-արլ, 2150 մ բարձրության վրա

33. «Պիրոս» լիճ – Վայոց ձորի մարզ, Մարտիրոս գյուղից 0,5 կմ արլ, 1937 մ բարձրության վրա

34. «Մարտիրոս» լիճ (Վերին լիճ) – Վայոց ձորի մարզ, Մարտիրոս գյուղից 1,5 կմ արլ, 2145 մ բարձրության վրա

35. «Ջերմուկ» («Ցոլք»)  ջրվեժ – Վայոց ձորի մարզ, Արփա գետի աջակողմյան Ջերմուկ վտակի վրա

36. «Քարավազ» ջրվեժ – Վայոց ձորի մարզ, Հեր-Հեր գետի աջակողմյան վտակի վրա, Կարմրաշեն գյուղից 2 կմ արլ

37. «Հեր-Հեր» ջրվեժ -Վայոց ձորի մարզ, Հեր-Հեր գետի վրա, համանուն գյուղից 2.5 կմ հս

38. «Գետիկվանք» – ջրվեժ Վայոց ձորի մարզ, Եղեգիս գետի աջակողմյան վտակի վրա, Վարդանաձոր գյուղից 0.5 կմ արմ

1. «Տափակ Բլուր» լիպարիտային գմբեթ – Արագածոտնի մարզ, Թաթուլ գյուղից 2.0 կմ հվ-արմ
2. «Բազալտե արև» եզակի ճառագայթաձև անջատում – Արագածոտնի մարզ, Բյուրական գյուղից 7 կմ հս, Արխաշան գետի ձախափնյա մասում Ամբերդ ամրոցի մոտ
3. «Տատիկ» քարե բնական քանդակ – Արագածոտնի մարզ, Դաշտադեմ գյուղի հվ-արլ եզրին
4. «Փոքր Արտենի» հրաբուխ – Արագածոտնի մարզ, Արևուտ գյուղից 2.5 կմ հվ-արմ
5. «Քարե կարկուտ» տեքստուրային առանձնահատուկ ներփակումներ – Արագածոտնի մարզ, Սարալանջ գյուղից մոտ 3.0 կմ հս-արմ
6. Արայի լեռան խառմնացուկներ – Արագածոտնի մարզ, Սարալանջ գյուղից 4.5 կմ հվ-արմ, Արայի լեռ, հրաբխի հարավային լանջերին
7. «Անանուն» էրոզիոն աշտարակ – Արագածոտնի մարզ, Սարալանջ գյուղից 4 կմ արմ, Արայի լեռան հրաբխի խառնարաննարանը
8. «Անանուն» ժայռ – Արագածոտնի մարզ, Արտաշավան գյուղից 6 կմ հս-արլ
9. «Չինգիլային դաշտ» քարե կուտակումներ – Արագածոտնի մարզ, Քուչակ գյուղից մոտ 1.5 կմ հս-արմ, «Էլոյի բերդ» տանող ճանապարհին
10. «Մեծ Արտենի» էքստրուզիվ կոն – Արագածոտնի մարզ, բնապատմական համալիր Մեծ Արտենի լեռ (2047մ), քարեդարյան (օլիգոցեն) հասակի եզակի հնագիտական հուշարձաններ
11. «Անձավիկ» քարանձավ – Արարատի մարզ, Վեդի քաղաքից մոտ 20 կմ հս-արլ, Ուխտուակունք գետի աջ ափին, Դարբանդ գետի հետ միախառնման տեղից 08 կմ հոսանքով վեր, 40 մ գետի հունից բարձր, ծ.մ-ից 2100 մ բարձրության վրա
12. «Դաշտաքար» քարանձավ – Արարատի մարզ, Դաշտաքար գյուղից 2 կմ հվ, Անահավատքար լեռան հս լանջին, հիմքից 400 մ բարձրության վրա
13. «Խոր հոր» անձավային համակարգ – Արարատի մարզ, Շաղափ գյուղից 3 կմ հս-արլ, ծ.մ-ից 2200 մ բարձրության վրա
14. «Անանուն» շերտավոր նստվածքներ – Արարատի մարզ, Տիգրանաշեն-Պարույր Սևակ գյուղերի ճանապարհի 17-րդ կմ-ի վրա
15. «Անանուն» անտիկլինալ ծալք – Արարատի մարզ, Երևան-Մեղրի խճուղու 81-րդ կմ (Տիգրանաշեն-Պարույր Սևակ հատվածի 15-րդ կմ)
16. «Անանուն» ծալքավոր ստրուկտուրա – Արարատի մարզ, Երևան-Մեղրի խճուղու 81-րդ կմ (Տիգրանաշեն-Պարույր Սևակ հատվածի 15-րդ կմ)
17. «Անանուն» ծալքագոյացման մերկացում – Արարատի մարզ, Ուրցաձոր գյուղից 4,5 կմ դեպի հս, Վեդի գետի աջ ափին
18. «Հորթունի» բրածո ֆլորա – Արարատի մարզ, Զանգակատուն գյուղից 8 կմ հս-արլ
19. «Ջերմանիսի» բրածո ֆլորա -Արարատի մարզ, Ուրցաձոր գյուղից մոտ 20 կմ գետի հոսանքով վեր, նախկին Ջերմանիս գյուղատեղիի մոտակայքում
20. «Վեդի գետի ավազանի» բրածո ֆաունա – Արարատի մարզ, Վեդի գետի ավազան, Ուրցաձոր գյուղից 15 կմ հս-արլ
21. «Սևկատար» հրաբուխ – Գեղարքունիքի մարզ, Գավառ քաղաքից 20 կմ արլ
22. «Աժդահակ» հրաբուխ – Գեղարքունիքի մարզ, Գավառ քաղաքից 25 կմ հվ-արմ
23. «Անանուն» ծալքավորում – Գեղարքունիքի մարզ, Սևանա լճի հս-արլ ափին, երկաթուղու պաստառի հատվածում, Սևան քաղաքի մոտ 45 կմ հեռավորության վրա
24. «Քարե ծով» քարացրոններ (չինգիլներ) – Գեղարքունիքի մարզ, Լճաշեն գյուղից 1 կմ դեպի խարամային քարհանք
25. «Անանուն» հրաբխային արտահայտված շերտավորություն – Գեղարքունիքի մարզ, Լճաշեն գյուղից 1 կմ հվ, հրաբխային խարամների գործող քարհանքի մոտ
26. «Արմաղան» հրաբուխ – Գեղարքունիքի մարզ, Մադինա գյուղից 3.5 կմ արմ
27. «Հայրավանք» բրածո ֆաունա – Գեղարքունիքի մարզ, Հայրավանք գյուղից 2-3 կմ հս-արլ
28. «Անանուն» զոլավոր դայկաներ – Լոռու մարզ, Լալվար գետի կիրճ
29. «Անանուն» դայկաների համակարգ – Լոռու մարզ, Գարգառ գյուղից 5 կմ հվ, Պուշկինի լեռնանցքի մոտ
30. «Գետնանձավ» անձավային թունել – Լոռու մարզ, Լոռիբերդ գյուղից 2 կմ հվ-արլ, Ձորագետի ձախ ափին, հունից 40 մ բարձրության վրա
31. «Անանուն» խզվածքներ – Կոտայքի մարզ, Եղվարդ ավանից հվ, ավազահանքի մոտ
32. Թագավորանիստ խարամային կոնի պեմզաների և խարամների կոնտակտ – Կոտայքի մարզ, Եղվարդ քաղաքից 3.5 կմ դեպի հարավ
33. «Թագավորանիստ» խարամային կոն – Կոտայքի մարզ, Եղվարդ ավանից 3 կմ հվ, Աշտարակ տանող խճուղու ձախ կողմում
34. «Պեռլիտե փիղ» քարե քանդակ – Կոտայքի մարզ, Չարենցավան քաղաքից 2 կմ հվ
35. «Անանուն» բյուրեղային թերթաքարերի ու վերին կավճի կրաքարերի կոնտակտ – Կոտայքի մարզ, Բջնի գյուղի արևմտյան ծայրամասում
36. «Ծակ քար» բնական թունել – Կոտայքի մարզ, Բջնի գյուղի մատույցներում, Հրազդան գետի ձախ ափին
37. «Բազալտե երգեհոն» սյունաձև բազալտներ – Կոտայքի մարզ, Գառնի գյուղից մոտ 1.0 կմ հվ-արլ, Ազատ գետի կիրճում
38. «Անանուն» քարայր սյունաձև բազալտներում – Կոտայքի մարզ, Գառնի գյուղից մոտ 1,0 կմ հվ-արլ, Ազատ գետի կիրճում
39. «Անանուն» լանջային էրոզիա – Կոտայքի մարզ, Ազատ գետի աջակողմյան ափերին
40. «Անանուն» լավային ծալքեր – Կոտայքի մարզ, Գառնի գյուղից մոտ 1.0 կմ հվ-արլ, Ազատ գետի կիրճում
41. «Հատիս» հրաբուխ – Կոտայքի մարզ, Զովաշեն գյուղից 2.0 կմ արլ
42. «Անանուն» խորշեր – Կոտայքի մարզ, Գողթ գյուղից մոտ 3.0 կմ հս-արլ
43. «Ավազան» հրաբխային գմբեթ – Կոտայքի մարզ, Կարենիս գյուղից 1.5 կմ հս-արլ
44. «Կարենիս» հրաբխային գմբեթ – Կոտայքի մարզ, Կարենիս գյուղից 0.5 կմ հս-արլ
45. «Անանուն» ապարների բնորոշ մերկացում -Կոտայքի մարզ, Նուռնուս գյուղի և Արգելի ՀԷԿ-ի միջև
46. «Անանուն» օբսիդիանի ելքեր – Կոտայքի մարզ, Ջրաբեր գյուղից մոտ 1.5 կմ հս-արմ, Երևան-Սևան խճուղու աջ կողմում
47. «Անանուն» քարե կուտակումներ – Կոտայքի մարզ, Քաղսի գյուղի հվ-արմ եզրին, Հրազդանի կիրճում
48. «Գութանասար» հրաբուխ – Կոտայքի մարզ, Ֆանտան գյուղից 3 կմ հվ
49. «Լեռնահովիտ» քարային կուտակումներ – Կոտայքի մարզ, Ֆանտան գյուղից 4-5 կմ հվ-արլ, «Թեզխարաբ»
50. Ձորաղբյուրի (Մանգյուսի) բրածո ֆլորա – Կոտայքի մարզ, գյուղ Ձորաղբյուր
51. «Ամասիայի» քարանձավ – Շիրակի մարզ, Ամասիա գյուղից 1.5 կմ արլ, Ախուրյան գետի կիրճի աջ ափին, նրա հունից 80 մ բարձրության վրա, ծ.մ-ից 2000 մ բարձրության վրա
52. «Կրիա» քարե բնական քանդակ – Շիրակի մարզ, Երևան-Գյումրի խճուղու ձախ կողմում, Լանջիկ և Մարալիկ բնակավայրերի միջև
53. «Սատանա» բնական քանդակ – Սյունիքի մարզ, Գորիս քաղաքից մոտ 1,0 կմ հս-արլ, Գորիս-Ստեփանակերտ խճուղու ձախ կողմում
54. «Անանուն» ժայռ-մնացուկներ – Սյունիքի մարզ, Գորիս քաղաքի շրջակայքում
55. «Անանուն» ռելիեֆի փոքր ձևեր – Սյունիքի մարզ, Քաջարանի հանքային ջրի աղբյուրից հս-արլ, Ողջի գետի ձախ ափին
56. «Անանուն» ռելիեֆի փոքր ձևեր – Սյունիքի մարզ, Սիսիան քաղաքի հս-արլ եզրին
57. «Մալևի ինտրուզիա» ներժայթուկ – Սյունիքի մարզ, Մեղրիի ենթատարածք, Ալվանք գյուղից մոտ 1-1,5 կմ հս, լքված Մալև
58. «Անանուն» ապարների մերկացումներ – Սյունիքի մարզ, Երևան-Սիսիան խճուղու 180-181 կմ-ի ձախ և աջ կողմերում
59. «Խորձոր» V-աձև կիրճ – Սյունիքի մարզ, Խնածախ գյուղից 1.5-2.0 կմ հս-արլ
60. Անանուն» էրոզիոն ռելիեֆ – Սյունիքի մարզ, Խնածախ գյուղից 2,5 կմ հս-արլ, Բերձոր տանող ճանապարհի ձախ կողմում
61. «Անանուն» սյունաձև բազալտներ – Սյունիքի մարզ, Հալիձոր գյուղից 2 կմ արմ, Որոտանի կիրճում
62. «Անանուն» ապլիտային դայկաներ – Սյունիքի մարզ, Կապան քաղաքից 30-35 կմ հվ
63. «Հերթ» որմնաքանդակ – Սյունիքի մարզ, Սիսիան քաղաքից 3 կմ հս-արմ, «Շաքի» ջրվեժի մոտ
64. «Փղի ճտեր» որմնաքանդակ – Սյունիքի մարզ, Կապան քաղաքից մոտ 25 կմ հվ, «Շիկահող» պետարգելոց տանող ճանապարհին
65. «Անանուն» սյունաձև բազալտներ – Սյունիքի մարզ, Որոտան գյուղի հվ-արմ եզրին
66. «Անանուն» սյունաձև բազալտներ – Սյունիքի մարզ, Որոտան գյուղի հվ-արմ եզրին
67. «Շիշքար» (Բաղաքար) դայկա – Սյունիքի մարզ, Բաղաքար գետի աջ և ձախ կողմերում
68. «Անանուն» բուրգանման մնացուկներ – Սյունիքի մարզ, Վերիշեն գյուղից 2 կմ հս, Գորիս-Խոզնավար ճանապարհի ձախ կողմում
69. «Սատանի կամուրջ» բնական կամուրջ – Սյունիքի մարզ, Տաթև գյուղից 2,5 կմ հս-արլ
70. «Բնական թունել» – Սյունիքի մարզ, Քարահունջ գյուղի մոտ, Գորիս-Կապան խճուղու վրա
71. «Ագարակի» բրածո ֆլորա – Սյունիքի մարզ, Ագարակ քաղաք
72. «Շամբի» բրածո ֆլորա և ֆաունա – Սյունիքի մարզ, Շամբ գյուղից 500 մ հս-արմ, Որոտան գետի ձախ ափին, 1300 մ բարձրության վրա
73. «Բլրաբերդ» հրաբխային գմբեթ – Վայոց ձորի մարզ, Եղեգնաձոր-Վայք ճանապարհի աջ կողմում
74. «Սատանայի աշտարակ» սյունաձև բազալտներ – Վայոց ձորի մարզ, Վայք-Ջերմուկ հին ճանապարհին, Արփա գետի կիրճում
75. «Բախտի կամար» բնական քարե թունել – Վայոց ձորի մարզ, Ջերմուկ քաղաք, Արփա գետի կիրճում
76. «Անանուն» որմնաքանդակներ – Վայոց ձորի մարզ, Երևան-Գորիս խճուղու ձախ կողմում, Ջերմուկ տանող ճանապարհից 44 մ դեպի Գորիս
77. «Անանուն» լավային ծալքեր – Վայոց ձորի մարզ, Ջերմուկ քաղաքից 5 կմ հվ-արլ
78. «Վարդան Մամիկոնյան» քարե քանդակ – Վայոց ձորի մարզ, Կեչուտի ջրամբարից 2 կմ հվ, Արփա գետի կիրճում, Վայք-Ջերմուկ հին ճանապարհին
79. «Ցիցքար» ժայռագագաթ – Վայոց ձորի մարզ, Վայք քաղաքից 0.5 կմ հս-արմ
80. «Տորք Անգեղ» քարե քանդակ – Վայոց ձորի մարզ, Ագարակաձոր գյուղից 1.5 կմ հվ-արլ, Անապատե վայրում
81. «Սֆինքս» քարե քանդակ – Վայոց ձորի մարզ, Ագարակաձոր գյուղ, Գրավ գետի կիրճում
82. «Սպիտակ քար» ժայռ-մնացուկ – Վայոց ձորի մարզ, Աղավնաձոր գյուղից 3 կմ հս-արմ, Աղավնաձոր-Ելփին ճանապարհի աջ կողմում
83. «Անանուն» տեկտոնական խախտում – Վայոց ձորի մարզ, Արենի գյուղի արլ մասում, Արփա գետի ձախ ափին
84. «Պահակային աշտարակ», էրոզիոն ժայռ-մնացուկ – Վայոց ձորի մարզ, Վայք-Ջերմուկ հին ճանապարհին, Արփա գետի կիրճում, Գնդեվազ գյուղի դիմաց
85. «Անանուն» դայկա – Վայոց ձորի մարզ, Գնդեվազ գյուղից 1-1.5 կմ հս-արլ, Արփա գետի կիրճում, Վայք-Ջերմուկ հին ճանապարհին
86. «Անանուն» դայկաներ – Վայոց ձորի մարզ, Գնդեվազ գյուղից 4 կմ հս-արլ, Արփա գետի կիրճում, Վայք-Ջերմուկ հին ճանապարհին
87. «Անանուն» սյունաձև անջատմամբ բազալտներ – Վայոց ձորի մարզ, Գոմք գյուղի հս-արլ մասում, ձորակի աջ կողմում
88. «Անանուն» դայկա – Վայոց ձորի մարզ, Ելփին գյուղի հվ եզրին
89. «Անանուն» խզվածքային կառուցվածք – Վայոց ձորի մարզ, Ելփին գյուղի արմ ծայրամասում
90. «Անանուն» քարե քանդակներ – Վայոց ձորի մարզ, Խնձորուտ գյուղից 2.0 կմ հս, Զառիթափ-Խնձորուտ ավտոճանապարհի երկու կողմում
91. «Վայոցսար» (Դալիկ) հրաբուխ – Վայոց ձորի մարզ, Կարմրաշեն գյուղից 3.0 կմ հվ-արմ
92. «Անանուն» լավային հոսք – Վայոց ձորի մարզ, Շատին գյուղից 0.5 կմ արլ
93. «Անանուն» դայկայանման մարմին – Վայոց ձորի մարզ, Վերնաշեն գյուղից հս
94. «Գետիկվանքի» բրածո ֆլորա – Վայոց ձորի մարզ, Գետիկվանք գյուղից 3 կմ հս-արլ,2240 մ բարձրության վրա
95. «Ազատեկի» բրածո ֆլորա – Վայոց ձորի մարզ, Ազատեկ գյուղի մոտ
96. «Մոլլաքար» ժայռ – Տավուշի մարզ, Իջևան քաղաքից մոտ 10 կմ հվ-արմ, Իջևան-Երևան խճուղու ձախ կողմում
97. «Անանուն» պլագիոգրանիտներ – Տավուշի մարզ, Բերդ ավանից 6.5 կմ հվ-արմ, անտառտնտեսության մոտ
98. «Անանուն» դայկայանման մարմիններ – Տավուշի մարզ, Բերդ ավանի հս-արմ եզրին
99. «Անանուն» փոխակերպարային (մետամորֆիզացված) թերթաքարեր – Տավուշի մարզ, Վարագաձոր գետի վերին հոսանքում, Բերդ քաղաքից մոտ 20 կմ հվ-արմ
100. «Կալաքար» լեռ – Տավուշի մարզ, Ծաղկավան գյուղից 1.5 կմ հվ
101. Անանուն» սյունաձև էքստրուզիվ մարմին` նեկկ – Տավուշի մարզ, Ծաղկավան գյուղից 2 կմ հվ
102. «Անանուն» դայկայանման մարմիններ – Տավուշի մարզ, Նավուր գյուղից 1.5 կմ հվ-արլ, Տավուշ գետի ձախ վտակի հովտում
103. «Փայտասար» քարանձավների համալիր – Տավուշի մարզ, Կողբ գյուղից 4 կմ հարավ
104. «Անանուն» կվարցային դիորիտներև գաբրո-դիորիտներ –  Տավուշի մարզ, Նավուր գյուղից 1.5 կմ հվ-արլ, Տավուշ գետի կիրճի աջ լանջին
105. «Անանուն» շերտագրական մերկացում – Տավուշի մարզ, Չինչին գյուղի հվ-արլ եզրին
106. «Անանուն» սանդղափուլ քարափներ – Տավուշի մարզ, Չինչին գյուղից 2.0 կմ հվ-արմ
107. «Օձաքար» լեռնագագաթ – Տավուշի մարզ, Պառավաքար գյուղից 3 կմ հս-արմ, Վաղաշեն տանող ճանապարհի աջ կողմում
108. «Անանուն» սյունաձև բազալտներ – քաղ. Երևան, Հրազդանի կիրճի ձախափնյա մասում, Սբ. Սարգիս եկեղեցու մոտ
109. «Անանուն» սյունաձև բազալտներ – քաղ. Երևան, Հրազդանի կիրճի ձախափնյա մասում մանկական ե/գ տանող թունելի արմ ճակատամուտքի մոտ

Մատենադարանի ձեռագրերը պարունակում են մի շարք հայագիր աշխարհագրական քարտեզներ, որոնք մեզ են հասել դարերի խորքից: Աշխարհագրական աշխատությունների, դասագրքերի հետ  դրանք ծառայում էին որպես գիտելիքների ստացման աղբյուր: Պատմության մեջ կան դեպքեր, երբ քարտեզները չեն պահպանվել, իսկ տեքստերը պահպանվել են, օրինակ՝ Անանիա Շիրակացու «Աշխարհացույց»-ը: Հայագիր հին քարտեզների վերականգնման գործում մեծ դեր ունի ակադեմիկոս Ս. Երեմյանը:

Մատենադարանի ձեռագրերում հայտնաբերվել են այսպիսի հայագիր աշխարհագրական քարտեզներ.

Հայագիր ձվածիր քարտեզ

Հայագիր ձվածիր քարտեզ (15-րդ դար) – պատկերում է Ասիան, Եվրոպան, Աֆրիկան: Քարտեզում Եվրոպոն Ասիայից բաժանվում է Դնեպր գետով, Ասիան Աֆրիկայից Նեղոս գետով,  իսկ Եվրոպան Աֆրիկայից` Միջերկրական  ծովով: Աշխարհագրական օբյեկտները ցույց են տրված մակագրություններով: Աշխարհի կենտրոնում զետեղված է Երուսաղեմը: Ժողովածուն՝ որի մեջ զետեղված է այս քարտեզը, գլխավորապես վերաբերվում է թվաբանությանն ու դաստիարակությանը:

«Երկու մարդ-քարտեզներ»

Հակոբ Ղրիմեցու «Երկու մարդ-քարտեզները» (15-րդ դար) – կիսապառկած մարդիք են, որոնց վրա մակագրված են կենդանակերպի համաստեղությունները և դրանց «համապատասխանող» աշխարհագրական օբյեկտները: Օրինակ Խեցգետին համաստեղությանը «համապատասխանում է» Հայաստանը, Խոյին՝ Պարսկաստանը, Ցուլին՝ Բաբելոնը, Ձկանը՝ Կարմիր ծովը և այլն: Թե ինչու է քարտեզագրման համար մարդու մարմնամասերն ընդգրկվել, դեռևս պարզ չէ, սակայն կարելի է ենթադրել, որ ուսումնական նյութերում առկա նման պատկերազարդումները ուսուցողական նպատակ են հետապնդում: Չի բացառվում նաև, որ այդպիսի մարդ քարտեզները ծառայել են որպես զննական պարագա տոմագրության և աստղագիտության պարապմունքների  համար:

Երուսաղեմ քաղաքի քարտեզ

Երուսաղեմ քաղաքի քարտեզ (16-րդ դար) – միջնադարյան հայագիր ձեռագիր քարտեզների նման Երուսաղեմը ցույց է տրված աշխարհի կենտրոնում: Քարտեզի վրա ցույց է տրված քաղաքի գլխավոր հրապարակը և դրա շուրջը գտնվող 6 թաղամասերը:

Մարդ-քարտեզ

Երուսաղեմ քաղաքի քարտեզի հետ միասին տրված է մեկ ուրիշ մարդ քարտեզ, ուր մարմնի բոլոր մասերը նույնպես համապատասխանում են որևէ աշխարհամասի, երկրի կամ շրջանի (օրինակ գլուխը՝ Պարսկաստանն է, սիրտը՝ Ասիան, ստամոքսը՝ Կիլիկիան և այլն ), բայց բացակայում են կենդանակերպի նշանները, ինչպես նախորդ մարդ-քարտեզում: Ըստ երևույթին դա նույնպես արվել է ուսուցման նպատակով:  Սովորողներին ավելի հեշտ կլիներ հիշել աշխարհագրական օբյեկտների տեղադրությունը դրանք նույնացնելով մարմնի մասերի հետ:

Քարտեզ-կողմնացույց

Քարտեզ-կողմնացույցը (17-րդ դար)- այն զուրկ է աշխարհագրական օբյեկտներից և մակագրություններից, սակայն 12 մասի բաժանված շրջանագծի յութաքանչյուր մասում կան համառոտ գրառումներ, որոնք բովնդակում են հեղինակին հայտնի տվյալներ այս կամ այն աշխարհամասի եղանակների, գերիշխող քամիների, մթնոլարտային տեղումների վերաբերյալ:

Տիեզերագիտության գիրք

Հարություն Ղուկասյանի «Տիեզերագիտություն գրքում զետեղված քարտեզ (19-րդ դար)- վերջինը ձեռագրերում հայտնաբերված աշխարհագրական քարտեզը: Քարտեզի վրա պատկերված է ոչ թե կոնկրետ տարածք, այլ ջրի մեջ թափանցող ցամաքի հատվածամաս, որի վրա հեղինակը տարբեր գույներով պատկերել և մակագրել է ՝ օվկիանոս, ծով, ծովածոց, լիճ, գետ և այլն: Քարտեզում տրված է հասարակածը և սկզբնական միջօրեականը, հյուսիսային և հարավային լայնությունները, արևելյան և արևմտյան երկայնությունները:

Նշենք նաև, որ ինքնաշեն հայատառ առաջին գլոբուսը պատրաստել է Խաչատուր Աբովյանը: Նրան ինքնաշեն գլոբուս պատրաստել սովորեցրել էր Ֆրիդրիխ Պարրոտը՝ Դորպատում: Այդ գլոբուսը ուսումնական նպատակով օգտագործել են Երևանի գավառական ուսումնարանում, ուր դասավանդում էր Խաչատուր Աբովյանը:

Բլոգ Հայաստանի մասին

Նեղ ճանապարհը, որ Շրեշտ բլուրի արևելյան լանջով, ժայռերի միջից անցնում է, ունի մի խրոխտ կերպարանք: Ճանապարհորդն իր գլխի վերևը կտեսնի բլրի բարձր գագաթը, իսկ ստորոտը մի ժայռապատ ձոր, որից խոխոջալով բարձրանում է մի այլ լեռնային գոտի, որի սեպաձև ժայռերին երբեմն կրկչալով պտտվում են կարմրակտուց կաքավները:

Շրեշտասարի մասին ավելի մանրամասն կարող եք կարդալ Շրեշտասարի գաղտնիքները հոդվածում:

Արշավներ և լեռնագնացություն Հայաստանում՝