Страница 79 – Armenian Geographic

Ինչո՞ւ էր Վիկտոր Համբարձումյանը փրկարարներ կանչել

/in Առանց խորագրի /by armeniangeographic

1963 թվականին Հայաստանում փրկարարական ծառայություն չկար: Սակայն այդ տարի մի դեպք ստիպեց ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանին արտակարգ կարգով որոնել ու գտնել համարձակ մարդկանց: Իսկ պատահել էր հետևյալը: Աստղադիտարան-ինստիտուտից երեք հոգի բարձրացել էին Արագած լեռն ու չէին վերադարձել: Ինստիտուտի աշխատակից Ի. Կարաչենցևը, պրակտիկանտներ՝ լենինգրադցի Մ. Սվեշնիկովը և սվերդլովսկցի Յուլիա Տոկարևան որոշել էին բաց չթողնել պատեհ առիթն ու մագլցել Արագածի գագաթը: Սակայն մեկ օր անց, երբ նրանք այդպես էլ Բյուրական չհասան, ակադեմիկոսը տագնապ հնչեցրեց:

Պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ալպինիստների խումբը

Հենց այդ ժամանակ էլ նրան խորհուրդ տվեցին դիմել Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ: Այնտեղ գործում էր ալպինիստների խումբ, որտեղ հավաքվել էին բավականին փորձառու և համարձակ երիտասարդներ: Եվ այդ խումբն էլ Համբարձումյանի կանչով մեկնեց Արագած:
Իսկ ի՞նչ էր պատահել մոլորվածներին: Այդ եռյակը բարձրացել էր լեռան գագաթը, իսկ վերելիքից հետո նրանք որոշել էին գիշերել խառնարանին հարող Գեղահովիտում: Բայց լույսը բացվելուն պես լեռը ծածկվել էր ձյունով ու թանձր մառախուղով: Մի քանի ժամ աննպատակ դեգերելուց և ետդարձի ճանապարհն այդպես էլ չգտնելուց հետո նրանք կրկին վրան էին խփել ու սպասել հաջորդ առավոտին: Սակայն լուսաբացը մշուշից բացի որևէ նոր բան չէր բերել: Եվ այդ ժամանակ որոշել էին ուժասպառ Յուլիային թողնել վրանում, նրան տալ սննդի ամբողջ պաշարն ու տաք հագուստները, իսկ Կարաչենցևն ու Սվեշնիկովը ճամփա էին ընկել՝ հուսալով հասնել որևէ բնակավայրի:

Պոլիտեխնիկցի ալպինիստները նախ գտան տղաներին և միայն երրորդ օրը հաջողվեց աղջկան դուրս բերել լեռան, մառախուղի և ձյունաբքի գերությունից: Պատմում են, որ ամենաշատն ուրախացել էր Վիկտոր Համբարձումյանը: Մի քանի օր անց նա հեռագիր ուղարկեց պոլիտեխնիկական ինաստիտուտի ռեկտոր Պ. Մելքոնյանին, ուր ասված էր. «Բյուրականի աստղադիտարանը խորին շնորհակալություն է հայտնում ինստիտուտի ալպինիստական խմբի անդամներին լեռներում կորած ուսանողուհի Յու. Տոկարևայի որոնումների ակտիվ մասնակցության համար»: Այնուհետև ակադեմիկոսը նշում էր, որ ալպինիստներն արժանացել են պատվոգրերի:

Ցավոք, ոչ այդ ու ոչ էլ դրան հաջորդած նմանատիպ դեպքերն այդպես էլ առիթ չդարձան փրկարարական խմբերի ստեղծման համար, և այդպես շարունակվեց մինչև 1988-ի երկրաշարժը…

Հովիկ Չարխչյան

Բլոգ Հայաստանի մասին

Կիլիմանջարո. Աֆրիկայի «կտուրին»

Mediamax-ի հարցազրույցը Տիգրան Վարագի հետ

Հայկական լեռնաշխարհի «7 գագաթ» նախագիծ

Տիրինկատար և «Վիշապների հովիտ»

5165-ի սրտում ծնված երազանքի ճանապարհը

Հայաստանի 5 ամենագեղեցիկ գարնանային ուղղությունները

Էվերեստի բազային ճամբար 2023

3000 մետրից այն կողմ՝ Հայաստանի լեռներում

Հայաստանը հնագույն քարտեզներում

Ֆոտոմրցույթ «Մարդը լեռներում»

/in Բլոգ, Մեր գործունեությունը /by armeniangeographic

2015 թ.-ի հոկտեմբերի 9-ին տեղի ունեցավ ֆոտոմրցույթ «Մարդը լեռներում» խորագրով, որը կազմակերպվել էր ArmGeo-ի և Ալպինիզմի և լեռնային տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի կողմից: Հովանավորն էր «Վտանգավոր բարձրություն» ընկերությունը:

Ֆոտոմրցույթը նվիրված էր Հայաստանի լեռների և լեռնագնացների օրվան

Արդեն երրորդ տարին Ալպինիզմի և լեռնային տուրիզմի հայկական ֆեդերացիան նշում է հոկտեմբերի 9-ը` որպես հայ լեռնագնացի օր: 1829 թվականի հենց այդ օրը (նոր տոմարով) Խաչատուր Աբովյանը ոտք դրեց Հայկական լեռնաշխարհի ամենաբարձր կետի՝ սրբազան Մասիսի գագաթին:

Ֆոտոմրցույթ «Մարդը լեռներում»

Ֆոտոմրցույթին մասնակցության հայտ էին ուղարկել 47 մասնակից, ժյուրիի ընտրությամբ մրցույթին մասնակցելու հնարավորություն ընձեռվեց 13 մասնակցի:

Առաջին և երկրորդ մրցանակային տեղերը ընտրեցին ժյուրիի անդամներ Սուրեն Ստեփանյանը, Կարո Սահակյանն ու Արթուր Մանուչարյանը: Երրորդ մրցանակային տեղը ընտրվեց հանդիսատեսի կողմից: Քվեարկելու հնարավորություն ունեին բոլոր ներկա գտնվողները:

Ժյուրիի որոշմամբ մեկ հատուկ մրցանակ տրվեց Էդուրադ Դանիելյանին և Ազատ Ադամյանին հետաքրքիր մտահաղացման համար:

Առաջին պատվավոր տեղը զբաղեցրեց Էդուարդ Ստեփանյանը իր «Գութանասար» լուսանկարով

Էդուարդ Ստեփանյան / Գութանասար

Երկրորդ տեղը զբաղեցրեց Ներսես Մատինյանի «Արագած» լուսանկարը

Ներսես Մատինյան / Արագած

Երրորդ տեղում «Հատիս»ն է: Լուսանկարիչ՝ Վահագն Ալեքսանյան

Վահագն Ալեքսանյան / Հատիս

Հատուկ մրցանակին արժանացած լուսանկարը՝ Հունոտի կիրճ: Լուսանկարիչ՝ Էդուարդ Դանիելյան

Էդուարդ Դանիելյան / Հունոտի կիրճ

Ստորև ներկայացվում են ֆոտոմրցույթին մասնակցած մյուս 9 լուսանկարները:

Արթուր Պետրոսյան / Արտենի

Անժելա Ճաղարյան / Արտանիշ

Արտյոմ Մարտիրոսյան / Արագած

Դավիթ Սարուխանյան / Արագած

Քրիստինե Փանոսյան / Հատիս

Կարեն Ներսիսյան / Աժդահակ

Կարեն Սագոյան / Արագած

Լևոն Բադիկյան / Հրազդանի կիրճ

Նարեկ Ոսկանյան / Թեքսար

Հոկտեմբերի 9 – Հայաստանի լեռների օր

/in Բլոգ /by armeniangeographic

Ամեն ժողովուրդ և երկիր ունի իր խորհրդանիշները, ինչպես օրինակ՝ եգիպտական բուրգերը Եգիպտոսում, Հիսուսի արձանը Բրազիլիայում, Քարե արձանները Զատկի կղզում կամ Թաջ Մահալը Հնդկաստանում: Հայաստանի դեպքում շատ խորհրդանիշների մեջ առանձնացվում է Հայկական լեռնաշխարհի ամենաբարձր գագաթը՝ Մեծ Մասիսը՝ 5165 մ բարձրությամբ:

Վերելք Մասիս լեռ

Արարատը՝ որպես խորհրդանիշ, տարբերվում է բազմաթիվ ազգերի խորհրդանիշներից նրանով, որ սա ուղղակի մի երկրի մշակույթ կամ բնաշխարհ բնութագրող խորհրդանիշ չէ, այլ ապագայի խորհրդանիշ: Սա խորհրդանիշ է, որին պետք է հասնենք: Դարի սկզբի իրադարձություններից հետո երբ Արևելյան Հայաստանը անկախացավ, իսկ Արևմտյանը անորոշ ժամանակով մնաց Թուրքիայի կազմում, աշխարհասփյուռ հայության համար Մասիսը դարձավ բռնազավթված հայրենիքի և այն վերադարձնելու խորհրդանիշ:

Մեր բնօրրանը Հայկական լեռնաշխարհն է

Մենք հազարամյակներ շարունակ ապրում ենք մեր բնօրրանում՝ Հայկական լեռնաշխարհում: Մեր բնակավայրի աշխարհագրական անունն արդեն իսկ խոսում է մեր կենցաղի ու մշակույթի մասին: Հայկական լեռնաշխարհ՝ հայերի աշխարհ, շրջապատված լեռներով ու ձորերով: Ցավով պետք է հիշել, որ այսօր մեր հայրենիքը զբաղեցնում է Հայկական լեռնաշխարհի ընդամենը մի փոքր՝ հյուսիս-արևելյան մասը:

Հայկական լեռնաշխարհ / Բարդող լեռ

Որոշ մարդիկ դեռ կարծում են, որ մենք ապրում ենք Կովկասում և հայերը կովկասցիներ են, բայց սա մտածված մոլորություն է, որի մեջ հավանաբար մեզ գցեց ԽՍՀՄ-ը և առիթից օգտվեց Թուրքիան՝ Հայկական լեռնաշխարհը կոչելով Արևելյան Անատոլիա, բայց սա առանձին թեմա է:

Ապրել ծովի ափին և լողալ չիմանալ

Խոսելով Հայաստանից ու լեռներից՝ չեմ կարող չանդրադառնալ նրան, որ ապրել լեռներում և չգնալ լեռներ նման է նրան, որ ծովի ափին ապրողը լողալ չիմանա: Հայաստանում լեռնագնացությունը պետք է խրախուսվի պետական մակարդակով, քանի որ մենք գտնվում ենք պատերազմական իրավիճակում և հայ լեռնագնացների դպրոցը կարող է հզոր ռազմավարական դեր ու նշանակություն ունենալ:

Հայաստանի լեռների օր / Արա լեռ

Ցավոք այսօր ինչպես շատ բնագավառներում այստեղ նույնպես ամեն ինչ հիմնված է անհատների վրա: Անհատ լեռնագնացներ իրենց միջոցներով ու ջանքերով բարձրանում են լեռներ, լուսանկարում, հավաքում ինֆորմացիա և մատուցում հանրությանը՝ այդ կերպ հետաքրքրություն արթնացնելով նաև մյուսների մեջ:

Նոր ալիք լեռնագնացության մեջ

Վերջին տարիներին Հայաստանում լեռնագնացության նոր ալիք է բարձրանում: Նոր այնքանով, որ հետխորհրդային տարիներին երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի հետ կապված անկում էր ապրել նաև լեռնագնացությունը: Լեռնագնացության զարթոնքին նպաստում են նաև սոց. ցանցերը, քանի որ լուսանկարները արթնացնում են հայրենիքը սեփական աչքերով տեսնելու և ճանաչելու ցանկություն: Միայն լեռնագնացը հնարավորություն ունի Հայաստանը տեսնել թռչնի թռիչքի բարձրությունից և հստակ պատկերացնել Հայաստանի աշխարհագրությունը:

Լեռների օր

2003 թվականից սկսած ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի որոշմամբ դեկտեմբերի 11-ը նշվում է որպես Լեռների միջազգային օր:

Հայաստանում վերջին տարիներին հոկտեմբերի 9-ը նշում ենք՝ որպես Հայ լեռնագնացի օր կամ Հայոց լեռների օր: 1829 թվականի հենց այդ օրը Խաչատուր Աբովյանը ոտք դրեց Հայկական լեռնաշխարհի ամենաբարձր կետի՝ սրբազան Մասիսի գագաթին:

Վերելք Մասիս լեռ

1829 թ. մարտի 30-ին բնախույզ-աշխարհագրագետ Ֆ. Պարրոտը իր արշավախմբով գալիս է Հայաստան` նպատակ ունենալով ուսումնասիրել Արարատ լեռը: Սեպտեմբերի 8-ին նրանք ժամանում են Էջմիածին, որտեղ Պարրոտը ծանոթանում է Աբովյանի հետ: Աբովյանը միանում է արշավախմբին` որպես թարգմանիչ և ուղեկցող: Արշավը սկսվում է Արարատի ստորոտին գտնվող Ակոռի գյուղից: 2 անհաջող փորձից հետո՝ սեպտեմբերի 27-ին (նոր տոմարով հոկտեմբերի 9-ին) ժամը 15: 15-ին, Պարրոտը, Աբովյանը և 4 ուղեկցորդներ հասնում են Մասիսի գագաթ:

Շնորհավոր բոլոր հայ լեռնցիների օրը, բոլոր նրանց օրը ում սիրտը լեռներում է:

Տիգրան Շահբազյան

Ստորև ներկայացնում ենք մեր արշավների ընթացքում արված լեռնային լուսանկարներ:

Հարգանքներով՝

Հայկական աշխարհագրական նախագիծ

Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը: