Տարեցտարի ավելանում է մարդկանց թիվը, ովքեր հետաքրքրվում և ցանկանում են զբաղվել արշավներով, բարձրանալ սարեր, նվաճել գագաթներ։ Արշավներով զբաղվելու համար անհարժեշտ է ոչ թե սկսել բարդ արշավներից և սկզբնապես մտածել Գեղամա լեռները, Խուստուփ և Արագած լեռան գագաթները բարձրանալու մասին, այլ խորհուրդ է տրվում, ունենալ որոշակի արշավային փորձ, և նոր միայն մտածել բարդ գագաթներ նվաճելու մասին, որպեսզի ոչ թե տանջվեք, այլ վայելեք արշավը։ Անհարաժեշտ է ըտրել հեշտ և գեղեցիկ երթուղներ, և այդպիսով քայ առ քայլ ավելացնել արշավային փորձը։
Ստորև մենք առանձնացրել ենք մեկօրյա այն արշավային երթուղները, որոնք հարմար են սկսնակ արշավականների համար և անհրաժեշտ չէ ունենալ մեծ արշավային փորձ դրանք գնալու համար։ Այս արշավային երթուղիները հասանելի են ֆիզիկապես առողջ ցանկացած մարդու համար։
1․ Վարդագույն կիրճ
Երթուղու երկարաություն – 17 կմ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – նոյեմբերից – ապրիլ
Վարդագույն կիրճը գտնվում է Երանոսի լեռների լանջերին, Արարատի մարզում։ Անունը ստացել է գույնի պատճառով։ Վարդագույն կիրճի արշավի ընթացքում տեսնում ենք Ազատի ջրամբարը, Երանոսի ու Գեղամա լեռների, Արարատի տեսարանները։

Վարդագույն կիրճ
Վարդագույն կիրճում գույները փոփոխվում են վառ կարմիրից մինչև բաց նարջնագույն։
2․ Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Երթուղու երկարաություն – 20 կմ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – մարտ, ապրիլ, մայիս, նոյեմբեր
Միգուցե կարդալով արշավային երթուղու երկարությունը, մտածեք, թե այն շատ երկար է սկսնակ արշավականների համար, բայց արշավը ինքնին բարդ չէ։ Արշավը սկսում ենք Գառնի գյուղից: Սկզբում տեսնում ենք Ազատի կիրճում գտնվող Քարերի սիմֆոնիան, այնուհետև, անցնելով XI դարի կամրջով, մուտք ենք գործում Խոսրովի արգելոց և քայլում ենք դեպի Վահագնի և Աստղիկի ջրվեժներ։

Վահագնի ջրվեժ / Խոսրովի արգելոց
Այս արշավային երթուղին նաև հարմար է ձմեռային արշավների համար և հատկապես գեղեցիկ է, երբ ամբողջությամբ սառցակալում է Աստղիկի ջրվեժը։
3․ Ձորագետի կիրճ
Երթուղու երկարաություն – 10 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 430 մ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – ապրիլ, մայիս, հունիս, հոկտեմբեր
Ձորագետի կիրճը համարվում է Հայաստանի ամենատպավորիչ կիրճերից մեկը, որը գտնվում է Լոռու մարզում։ Այն Ստեփանավան քաղաքից սկսած ունի մոտավորապես 100 – 120 մ խորություն և կիրճի միջով է հոսում համանուն գետը՝ Ձորագետը, որի երկարությունը 67 կմ է։ Ձորագետի կիրճը հարուստ է մի քանի արշավային երթուղիներով, որոնցից ամենահայտնին համարվում է քայլարշավը դեպի՝ Ցիցքար։ Հանրության շրջանում այս տեղանքը ավելի շատ հայտնի է Արևածագի ձոր անվամբ։

Ցիցքար / Ձորագետի կիրճ
Տեղացի գյուղերի բնակիչների շրջանում տարածված «վեճ» գոյություն ունի, թե որտեղ է գտնվում Ցիցքարը, Կուրթան գյուղի ձորում, թե Արևածագ գյուղի ձորում։ Այս քայլարշավային երթուղու մեջ է ներառված նաև Հնեվանքը, որը VII դ․ վանական համալիր է։
4․ Սմբատաբերդ – Ցաղաց քար
Երթուղու երկարաություն – 14 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 400 մ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – մարտ, ապրիլ, մայիս, հոկտեմբեր, նոյեմբեր
Սմբատաբերդ ամրոցի ավերակները գտնվում են Վարդենիսի լեռնաշղթայի հարավ-արևմտյան լեռնաբազուկներից մեկի գագաթային մասում` ծովի մակերևույթից մոտ 2000 մ բարձրության վրա:

Սմբատաբերդ
Այս արշավը սկսում ենք Եղեգիս գյուղից։ Նախ քայլում ենք դեպի Սմբատաբերդ, որի բերդապարիսպներից աննկարագելի տեսարան է բացվում դեպի Թեքսարի լեռներ։ Այնուհետև քայլում ենք դեպի Ցաղաց քարի վանական համալիր (X դար), որն ուսումնասիրելուց հետո գեղեցիկ լեռնային արահետով իջնում ենք Եղեգիս։ Այստեղ այցելում ենք Զորաց տաճար, որը միջնադարյան հայ ճարտարապետության յուրօրինակ հուշարձաններից է համարվում։
5․ Վերելք Գութանասար
Երթուղու երկարություն – 10 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 500 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ, մայիս, հունիս, նոյեմբեր
Գութանասարը հանգած հրաբուխ է և գտնվում է Գեղամա լեռնավահանի արևմտյան մասում: Բարձրությունը՝ 2299 մ է։

Գութանասար
Արշավի վերջում այցելում ենք բոլորին հայտնի Սև ավազե պատ։
6․ Երեք բազեների արահետ
Երթուղու երկարություն – 15 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 650 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ, մայիս, հունիս, հոկտեմբեր, նոյեմբեր
Տավուշի մարզի ամենագեղեցիկ արահետներից մեկն է համարվում։ Արշավը սկսում ենք Հովք գյուղից և բարձրանում ենք դեպի Իջևանի լեռներ։ Արահետն անցնում է անտառապատ տարածքով։

Երեք բազեների արահետ
Ճանապարհի մի կողմում Իջևանի լեռների ժայռերն են, մյուս կողմում՝ Աղստևի հովիտը։ Արշավն ավարտում ենք Հաղարծին գյուղում։
7․ Վերելք Ապակեքար
Երթուղու երկարություն – 11 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 500 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ – մայիս, հոկտեմբեր – նոյեմբեր
Ապակեքարը «Դիլիջան ազգային պարկի» ամենագրավիչ լեռներից է։ Գտնվում է Տավուշի մարզում՝ Հաղարծին և Հովք գյուղերի միջև։ Բարձրությունը 1651 մ է։ Հաղարծին գյուղից լեռը բավական դժվարամատչելի տեսք ունի, բայց իրականում վերելքը միջին բարդության է, քանի որ հետևի կողմով դեպի գագաթ է բարձրանում շատ գեղեցիկ ու ապահով արահետ։

Ապակեքար լեռ
Գագաթից բացվում է հիանալի տեսարան դեպի Աղստևի հովիտը։ Արշավը սկում ենք Հովք գյուղից և անցնելով Իջևանի լեռների լանջերով ավարտում ենք Հաղարծին գյուղում։
8․ Վերելք Տեսիլք լեռ
Երթուղու երկարություն – 8 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 600 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – հոկտեմբերից – հունիս
Տեսիլք լեռը գտնվում է Տավուշի մարզի Գանձաքար գյուղի մոտ: Բարձրությունը 1371 մետր է: Գագաթից բացվում է հրաշալի տեսարան դեպի Աղստևի հովիտը: Գագաթնամերձ հատվածում կան կիկլոպյան ամրոցի մնացորդներ:

Տեսիլք լեռ
Լեռան արևելյան կողմում է գտնվում Տեսիլքի քարանձավը: Քարանձավի մեծ սրահում գտնվող 2 ճեղքից լույս է ընկնում քարանձավի մեջ:
9․ Պարզ լճից – Գոշ գյուղ
Երթուղու երկարություն – 8 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 400 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ – հունիս, հոկտեմբեր – նոյեմբեր
Այս երթուղին սկսվում է Պարզ լճից և ավարտվում Գոշ գյուղում: Ճանապարհն անցնում է փարթամ բուսականությամբ պատված անտառով: Մի քանի փոքրիկ գետակներ անցնելուց հետո բացվում է մի ընդարձակ մարգագետին, որտեղից հիանալի տեսարան է բացվում դեպի Իջևանի լեռնաշղթան և Դիմաց լեռը:

Պարզ լիճ
Անցնելով մարգագետինները ճանապարհը տանում է դեպի՝ Գոշ գյուղ: Գյուղի վերևից արդեն երևում է Գոշավանքը:
10․ Վերելք Արտանիշ
Երթուղու երկարություն – 12 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 600 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – դեկտեմբերից – մայիս
Արտանիշ լեռը ձմեռային լեռնագնացության համար շատ հարմար տարբերակ է, քանի որ բարձրությունը մեծ չէ, իսկ բացվող տեսարանը հիասքանչ։ Լեռան գագաթը նաև այն վայրն է, որտեղից ամենագեղեցիկն է երևում Մեծ և Փոքր Սևանների միացման հատվածը:

Արտանիշ լեռ
Վերելքը սկսում ենք Շողակաթի մոտակայքից։
Մի մոռացեք, առաջին անգամ արշավ գնալիս և ընդհնարապես ընտրեք պորֆեսիոնալ արշավային կազմակերպություն։ Առաջին արշավային փորձը շատ կարևոր է, քանի որ դրանից է կախված, թե արդյոք աշխարհում կավելանա ևս մեկ արշավի սիրահար։
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Առաջիկա արշավներ
Վերելք Աժդահակ լեռ
/in Առանց խորագրի /by armeniangeographicՀասանելի ամսաթվերն են՝
Երևանից ուղևորվում ենք Գեղարդ գյուղ, որտեղից բեռնատար մեքենայով (Զիլ, Գազ 66) կբարձրանանք մինչև Պայտասարի ստորոտ:
Քայլարշավը սկսում ենք 3000 մետր բարձրությունից։ Սկզբում բարձրանում ենք Կարմիր կատար, որն ունի շատ գեղեցիկ խառնարան։
Այնուհետև շարունակում ենք ճանապարհը մինչև Աժդահակի գագաթ։ Գագաթից բացվում է հիանալի տեսարան դեպի Հայաստանի ամենաբարձր՝ Աժդահակի խառնարանային լիճ։
Երթուղու երկարությունը՝ 12 կմ
Հարաբերական բարձրությունը՝ 600 մ
Աժդահակ լեռ
Արշավի ընթացքում տեսնելու ենք`
Վիշապաքարեր
Հանդիպման վայրը` Սարյանի պուրակ (Մարտիրոս Սարյանի արձանի մոտ)
Հանդիպման ժամը` 6։30
Մասնակցության արժեքը` 11 000 դրամ
Արժեքի մեջ ներառված է՝
Մասնակիցներն իրենց հետ պետք է ունենան՝
Հագուստը պետք է լինի շարժումը չկաշկանդող, սպորտային: Կոշիկները՝ հաստ տակացուով (նախատեսված քայլքի համար):
Ձեզ հետ ունեցեք նաև փոխնորդ կոշիկներ, որպեսզի թրջվելու դեպքում փոխեք, իսկ ցեխոտվելու դեպքում չկեղտոտեք մեքենան:
Մեր արշավներին կարող են մասնակցել միայն 18-55 տարեկան միջին ֆիզիկական տվյալներ ունեցող անձինք, ովքեր չունեն առողջական խնդիրներ։
Ինչպե՞ս գրանցվել՝
Քայլ 1։ Զանգահարել 043 00 5165 (Viva cell) հեռախոսահամարով կամ գրեք Armenian Geographic ֆեյսբուքյան էջին
Քայլ 2։ Մեր հետ առաջին անգամ արշավի մասնակցելու դեպքում պետք է անցնել հետևյալ հղումով և լրացնել տեղեկացված համաձայնությունը
Քայլ 3։ Կատարել փոխանցում ներքոնշյալ հաշվեհամարին։Ստացող՝
ԱՐՄՋԵՈ ՍՊԸ (InecoBank)
Բանկային հաշիվ 2052 0222 1888 1001
Փոխանցումը կատարելիս անպայման նշեք Ձեր անուն-ազգանունը կամ հեռախոսահամարը և արշավի ուղղությունը։
Քայլ 4։ Վճարումը կատարելուց հետո անդորրագիրն ուղարկեք մեր էջին։ Գրանցումը համարվում է հաստատված վճարման անդորրագիրը մեր ֆեյսբուքյան էջին ուղարկելուց հետո։
Գրանցվելուց հետո կարող եք հրաժարվել մինչև արշավի նախորդ օրվա առավոտյան 12:00: Այնուհետև հրաժարվողի գումարը վերադարձի ենթակա չէ։
ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ
Խնդրում ենք առնվազն 10 րոպե շուտ լինել հանդիպման վայրում։
Ուշանալու և դրա պատճառով արշավը բաց թողնելու դեպքում գումարը ետ չի վերադարձվում։
Միացեք Արարատ 2024 վերելքին
Առաջիկա արշավներ
Արշավ Քարինջից Ակներ
Հերհերի հրաշալիքները
Արշավ Շամլուղից Ախթալա
Արշավ դեպի Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Վերելք Դիմաց լեռ
Արշավ դեպի Գողթանիկի ջրվեժ
Սբ․ Սիոն վանք
/in Վանքեր և եկեղեցիներ /by armeniangeographicՍբ․ Սիոն վանք
Պատմական աղբյուրները ոչ մի հիշատակություն չեն պարունակում վանքի մասին, նրա վրա փորագրված բազում արձանագրություններն էլ վերաբերում են ավելի ուշ ժամանակի, ուստի որոշակի պարզ չէ, թե երբ է հիմնադրվել այն և ովքեր են եղել նրա կառուցողները։
Ճարտարապետություն
Վանքը բաղկացած է երկու իրար կից եկեղեցուց, մեկ մատուռից, գերեզմանատնից և բնակելի այլ շենքերի մնացորդներից։
Համալիրի հյուսիսային կողմի եկեղեցին կոչվում է Սբ․ Սիոն (որոշ աղբյուրներում հանդիպում ենք նաև Սբ․ Հովհաննես անվանումը) և որոշակի կերպով նկատվում է, որ դա համալիրի ամենահին կառույցը պետք է լինի։ Հատակագծային հորինվածքով ուղղանկյուն, թաղածածկ դահլիճ է`արևելքից և արևմուտքից կիսաշրջանաձև խորաններով: Ենթադրվում է, որ եկեղեցին կառուցվել է VII – VIII դ․դ․։
Երկու մուտքերից մեկը բացվում է արևմտյան, իսկ մյուսը հարավային կողմերից։ Վերջին մուտքը հավանաբար բացվել է կցված երկրորդ երկրորդ եկեղեցին կառուցելու ժամանակ։ Ամբողջ շենքը շարված է գլխավորապես ավազաքարի տարբեր մեծության կիսատաշ քարերով՝ կրաշաղախի միացությամբ։ Նկատվում են վերանորոգումների հետքեր և միակ արձանագրությունը վերաբերում է XIII-րդ դ․ վերջերին կատարած նորոգումներին։
Եկեղեցուն հյուսիսից կից գտնվում է մատուռ և որոշակի կերպով նկատվում է , որ այն կառուցվել է եկեղեցու հետ միաժամանակ։ Միակ մուտքը բացվում է եկեղեցու եկեղեցու մեջ, ինչն էլ հավանական է դարձնում այն, որ մատուռը ծառայել է որպես ավանդատուն։
Ճանկերում խոյ բռնած արծիվ
Երկրորդ եկեղեցին, որն արձանագրությունների մեջ կոչվում է Սբ․ Աստվածածին, գտնվում է Սբ․ Սիոն եկեղեցու հարավային կողմում նրան կից։ Ներսում, հարավային պատի վրա փորագրված ընդարձակ արձանագրության համաձայն, եկեղեցին կառուցվել է Մագիստրոսի թոռ Վասակի որդի Պարոն Վահրամը 1282 – 1283 թ․թ․։ Եկեղեցու ներքին և արտաքին պատերին կան XIII – XIV դ․դ․ նվիրատվական բովանդակությամբ բազմաթիվ արձանագրություններ։ Եկեղեցու արևմտյան ճակատին պատկերված է ճանկերում խոյ բռնած արծիվ։ Հարավային կողմում կա արևային ժամացույց։
Համալիրի բակում շատ են խաչքարերը, որոնց մեջ աչքի է ընկնում մի խաչքար, որը սովորական և ամենափրկիչ խաչքարերի սինթեզ կարելի է համարել։
Սբ․ Սիոն վանական համալիրի տարածքում գտնվող խաչքար
Վանքը հյուսիսից և արևմուտքից շրջապատված է եղել պարսպով, իսկ մյուս երկու կողմերից պաշտպանվել է խոր ձորով։
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Առաջիկա արշավներ
Արշավ Քարինջից Ակներ
Հերհերի հրաշալիքները
Արշավ Շամլուղից Ախթալա
Արշավ դեպի Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Վերելք Դիմաց լեռ
Արշավ դեպի Գողթանիկի ջրվեժ
Վերելք Պապաքի սար և Մոխրասար
Արշավ դեպի Գութանասար
Վերելք Ապակեքար լեռ
Գնդեվանք
/in Վանքեր և եկեղեցիներ /by armeniangeographicԱնվանում
Կա մի վարկած, որ վանքը իր անունը ստացել է Սուփան Գնդունու անունից, որը եղել է վանքի առաջին ճգնավորներից: Վանքի շինությունն ավարտելուց հետո հավաքել են մերձակա վայրերում ապրող ճգնավորներին, որոնցից ամենահասակավորն ու անվանին եղել է Սուփան Գնդունին։
Պատմություն
Պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի վկայության համաձայն` Գնդեվանքը հիմնադրել է սյունյաց Սմբատ իշխանի կին Սոփիա իշխանուհին X դ., որպես ճգնավորների մենաստան: Նույն ժամանակ տիկին Սոփիան հիմնել է տալիս Գնդեվազ գյուղը և Ատչար գյուղի հետ նվիրում վանքին։ Այս երկու գյուղերից ստացված եկամուտներով պետք է ապրեին Գնդեվանքի վանականները։ Վանքը ի սկզբանե հիմնադրվել է, որպես ձորի ճգնավորների մենաստան:
Գնդեվանք
Գնդեվանքը ժամանակի ընթացքում քանիցս վերանորոգվել է: Հայտնի է, որ 1309 թ. եկեղեցին նորոգել է Գրիգորը (Գրիգորես)։ 1604 թ․ պարսից շահ Աբասը ավերել է վանքը և գյուղը: 1691 թ.` վանքը վերանորոգել է Պետրոս վարդապետը, որի արձանագրությունը պահպանվել է եկեղեցու արևմտյան պատին: 1875 թ. Հովհաննես վարդապետ Տեր-Հարությունյանը, բնակվելով վանքում, մաքրել և բարեկարգել է, ապա վանքը նորոգել է տաթևցի վանահայր Պետրոս վարդապետը: 1968 թ. սկսվել է հուշարձանախմբի (եկեղեցու, գավթի) վերանորոգումը, որն ավարտվել է 1971 թ.:
Ճարտարապետություն
Վանական համալիրը կազմված է Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց, գավիթից, սեղանատնից, գերեզմանատնից, բնակելի և օժանդակ շինություններից, վանքապատկան ջրանցքից: Վանական համալիրը շրջապատված է բրգավոր պարսպապատով։
Գլխավոր եկեղեցի
Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին կառուցել է Սյունյաց Սոփիա իշխանուհին 936 թ.: Եկեղեցու արևմտյան պատի վրա գտնվող շինարարական արձանագրության մեջ Սոփիա իշխանուհին հիացմունքով նշում է` «Մատանի էր անակն Վայոց ձոր, շինեցի զսա եւ եդի ակն վերայ»:
Կառուցված է բազալտի սրբատաշ քարերով: Ըստ հատակագծային հորինվածքի եկեղեցին քառախորան` արտաքուստ խաչաձև կենտրոնագմբեթ կառույց է` արևելյան զույգ ավանդատներով: Խաչաթևերը մշակված են եռանկյունաձև հատվածքի «հայկական խորշերով»:
Գնդեվանք
Գմբեթի առագաստներին պատկերված են չորս ավետարանիչների խորհրդանշանների բարձրաքանդակներ: Եղել են նաև որմնանկարներ, որոնց հեղինակը նկարիչ Եղիշե երեցն է (X դ.): Ավագ խորանում պահպանվել է Քրիստոսի պատկերի փոքր հատվածը: Ավելի ուշ շրջանի գործեր են ավանդատների մուտքերից վեր պատկերված ֆիգուրները: Կատարման վարպետությամբ աչքի է ընկնում հյուսիսային ավանդատան պատի Աստվածամոր պատկերը, որն ուշ միջնադարի հայկական կերպարվեստի լավագույն ստեղծագործություններից է: Որմնանկարները, ցավոք, վերջին տասնամյակներում խոնավությունից քայքայվել են:
Եկեղեցուն արևմուտքից կից է գավիթը։ Այն թաղածածկ դահլիճ է, կառուցել է Քրիստափոր վանահայրը 999 թ.:
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Առաջիկա արշավներ
Արշավ Քարինջից Ակներ
Հերհերի հրաշալիքները
Արշավ Շամլուղից Ախթալա
Արշավ դեպի Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Վերելք Դիմաց լեռ
Արշավ դեպի Գողթանիկի ջրվեժ
Վերելք Պապաքի սար և Մոխրասար
Արշավ դեպի Գութանասար
Վերելք Ապակեքար լեռ
Չախալաբերդ
/in Բերդեր և ամրոցներ, Մեր արշավները /by armeniangeographicՉախալաբերդ
XIII դարի պատմիչ Վարդան Արևելցու վկայությունների հիման վրա նշվում է, որ բերդը կառուցել է Հայկ Նահապետի թոռ Բազը, ըստ այլ աղբյուրների՝ այն կոչվել է նաև Բուզ:
Պատմություն
Բազաբերդ ամրոցը գտնվել է Մեծ Հայքի Գուգարք Աշխարհի Տաշիր-Ձորափոր գավառում։ Շրջապատված է հին բնակավայրերի ավերակներով և խիտ անտառներով:
Ամենավաղ հիշատակությունները բերդի մասին հանդիպում ենք պատմիչ Վարդան Արևելցու մոտ, որից երևում է, որ Բագրատունյաց Աշոտ Ողորմած թագավորի մահից (977 թ․) հետո Բազաբերդը որպես ժառանգություն անցնում է նրա կրտսեր որդի՝ Կյուրիկյան թագավորության հիմնադիր Գուրգենին։ X դարում այն արդեն նշանավոր բերդերից է եղել, որից հետո անցել է Զաքարյաններին։
Ճարտարապետություն
Բերդամրոցը մեզ է հասել ավերված վիճակում։ Համեմատաբար լավ է պահպանվել միջնաբերդը և ներսում բոլորակ հատակագծով սենյակներ ունեցող կիսաբոլորակ երկու աշտարակներով հզորացված արևմտյան պարիսպը: Արևելյան պարսպին կից ներքուստ առկա են քառանկյուն հատակագծով մի քանի սենյակների մնացորդներ: Պարիսպների շարվածքն իրականացված է տեղական անմշակ քարով և կրաշաղախով:
Չախալաբերդ
Բերդն ունի երկու մուտք՝ արևելյան ու արևմտյան: Գլխավորն արևելյանն է՝ կրկնահարկ կամարով, վերին կամարը կրկնակի լայն է ստորինից և փոքր ինչ ետ ընկած. ծառայել է մուտքը պաշտպանելու համար: Միջնաբերդի (հյուսիս-արևմտյան) պարսպին կից առկա են կացարանների և օժանդակ շինությունների մնացորդներ: Միջնաբերդի սահմաններից դուրս՝ բերդի հարավային ու արևելյան հատվածներում պահպանվել են պարիսպների մնացորդներ, որոնք նույնպես ամրացված են եղել բուրգերով ու աշտարակներով:
Ամրոցը շրջապատված է եղել 10-12 մ բարձրությամբ 2-3 մ հաստությամբ բրգաշար պարսպով:
Լուսանկարները՝ Հրաչուհի Այվազյանի, Աստղիկ Թորոսյանի
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Հայաստանի ամրոցները
Չախալաբերդ
Տափի բերդ
Կոշաբերդ
Ջրաբերդ ամրոց
Բաղաբերդ ամրոց / Կապանի բերդ
Հայաստանի միջնադարյան բերդերն ու ամրոցները
Սև բերդ
Հոռոմ ամրոց / Ուրարտական ցիտադել
Հալիձորի բերդ
10 արշավային երթուղի սկսնակների համար
/in Առանց խորագրի /by armeniangeographicՍտորև մենք առանձնացրել ենք մեկօրյա այն արշավային երթուղները, որոնք հարմար են սկսնակ արշավականների համար և անհրաժեշտ չէ ունենալ մեծ արշավային փորձ դրանք գնալու համար։ Այս արշավային երթուղիները հասանելի են ֆիզիկապես առողջ ցանկացած մարդու համար։
1․ Վարդագույն կիրճ
Երթուղու երկարաություն – 17 կմ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – նոյեմբերից – ապրիլ
Վարդագույն կիրճը գտնվում է Երանոսի լեռների լանջերին, Արարատի մարզում։ Անունը ստացել է գույնի պատճառով։ Վարդագույն կիրճի արշավի ընթացքում տեսնում ենք Ազատի ջրամբարը, Երանոսի ու Գեղամա լեռների, Արարատի տեսարանները։
Վարդագույն կիրճ
Վարդագույն կիրճում գույները փոփոխվում են վառ կարմիրից մինչև բաց նարջնագույն։
2․ Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Երթուղու երկարաություն – 20 կմ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – մարտ, ապրիլ, մայիս, նոյեմբեր
Միգուցե կարդալով արշավային երթուղու երկարությունը, մտածեք, թե այն շատ երկար է սկսնակ արշավականների համար, բայց արշավը ինքնին բարդ չէ։ Արշավը սկսում ենք Գառնի գյուղից: Սկզբում տեսնում ենք Ազատի կիրճում գտնվող Քարերի սիմֆոնիան, այնուհետև, անցնելով XI դարի կամրջով, մուտք ենք գործում Խոսրովի արգելոց և քայլում ենք դեպի Վահագնի և Աստղիկի ջրվեժներ։
Վահագնի ջրվեժ / Խոսրովի արգելոց
Այս արշավային երթուղին նաև հարմար է ձմեռային արշավների համար և հատկապես գեղեցիկ է, երբ ամբողջությամբ սառցակալում է Աստղիկի ջրվեժը։
3․ Ձորագետի կիրճ
Երթուղու երկարաություն – 10 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 430 մ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – ապրիլ, մայիս, հունիս, հոկտեմբեր
Ձորագետի կիրճը համարվում է Հայաստանի ամենատպավորիչ կիրճերից մեկը, որը գտնվում է Լոռու մարզում։ Այն Ստեփանավան քաղաքից սկսած ունի մոտավորապես 100 – 120 մ խորություն և կիրճի միջով է հոսում համանուն գետը՝ Ձորագետը, որի երկարությունը 67 կմ է։ Ձորագետի կիրճը հարուստ է մի քանի արշավային երթուղիներով, որոնցից ամենահայտնին համարվում է քայլարշավը դեպի՝ Ցիցքար։ Հանրության շրջանում այս տեղանքը ավելի շատ հայտնի է Արևածագի ձոր անվամբ։
Ցիցքար / Ձորագետի կիրճ
Տեղացի գյուղերի բնակիչների շրջանում տարածված «վեճ» գոյություն ունի, թե որտեղ է գտնվում Ցիցքարը, Կուրթան գյուղի ձորում, թե Արևածագ գյուղի ձորում։ Այս քայլարշավային երթուղու մեջ է ներառված նաև Հնեվանքը, որը VII դ․ վանական համալիր է։
4․ Սմբատաբերդ – Ցաղաց քար
Երթուղու երկարաություն – 14 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 400 մ
Լավագույն ամիսները արաշավելու համար – մարտ, ապրիլ, մայիս, հոկտեմբեր, նոյեմբեր
Սմբատաբերդ ամրոցի ավերակները գտնվում են Վարդենիսի լեռնաշղթայի հարավ-արևմտյան լեռնաբազուկներից մեկի գագաթային մասում` ծովի մակերևույթից մոտ 2000 մ բարձրության վրա:
Սմբատաբերդ
Այս արշավը սկսում ենք Եղեգիս գյուղից։ Նախ քայլում ենք դեպի Սմբատաբերդ, որի բերդապարիսպներից աննկարագելի տեսարան է բացվում դեպի Թեքսարի լեռներ։ Այնուհետև քայլում ենք դեպի Ցաղաց քարի վանական համալիր (X դար), որն ուսումնասիրելուց հետո գեղեցիկ լեռնային արահետով իջնում ենք Եղեգիս։ Այստեղ այցելում ենք Զորաց տաճար, որը միջնադարյան հայ ճարտարապետության յուրօրինակ հուշարձաններից է համարվում։
5․ Վերելք Գութանասար
Երթուղու երկարություն – 10 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 500 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ, մայիս, հունիս, նոյեմբեր
Գութանասարը հանգած հրաբուխ է և գտնվում է Գեղամա լեռնավահանի արևմտյան մասում: Բարձրությունը՝ 2299 մ է։
Գութանասար
Արշավի վերջում այցելում ենք բոլորին հայտնի Սև ավազե պատ։
6․ Երեք բազեների արահետ
Երթուղու երկարություն – 15 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 650 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ, մայիս, հունիս, հոկտեմբեր, նոյեմբեր
Տավուշի մարզի ամենագեղեցիկ արահետներից մեկն է համարվում։ Արշավը սկսում ենք Հովք գյուղից և բարձրանում ենք դեպի Իջևանի լեռներ։ Արահետն անցնում է անտառապատ տարածքով։
Երեք բազեների արահետ
Ճանապարհի մի կողմում Իջևանի լեռների ժայռերն են, մյուս կողմում՝ Աղստևի հովիտը։ Արշավն ավարտում ենք Հաղարծին գյուղում։
7․ Վերելք Ապակեքար
Երթուղու երկարություն – 11 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 500 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ – մայիս, հոկտեմբեր – նոյեմբեր
Ապակեքարը «Դիլիջան ազգային պարկի» ամենագրավիչ լեռներից է։ Գտնվում է Տավուշի մարզում՝ Հաղարծին և Հովք գյուղերի միջև։ Բարձրությունը 1651 մ է։ Հաղարծին գյուղից լեռը բավական դժվարամատչելի տեսք ունի, բայց իրականում վերելքը միջին բարդության է, քանի որ հետևի կողմով դեպի գագաթ է բարձրանում շատ գեղեցիկ ու ապահով արահետ։
Ապակեքար լեռ
Գագաթից բացվում է հիանալի տեսարան դեպի Աղստևի հովիտը։ Արշավը սկում ենք Հովք գյուղից և անցնելով Իջևանի լեռների լանջերով ավարտում ենք Հաղարծին գյուղում։
8․ Վերելք Տեսիլք լեռ
Երթուղու երկարություն – 8 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 600 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – հոկտեմբերից – հունիս
Տեսիլք լեռը գտնվում է Տավուշի մարզի Գանձաքար գյուղի մոտ: Բարձրությունը 1371 մետր է: Գագաթից բացվում է հրաշալի տեսարան դեպի Աղստևի հովիտը: Գագաթնամերձ հատվածում կան կիկլոպյան ամրոցի մնացորդներ:
Տեսիլք լեռ
Լեռան արևելյան կողմում է գտնվում Տեսիլքի քարանձավը: Քարանձավի մեծ սրահում գտնվող 2 ճեղքից լույս է ընկնում քարանձավի մեջ:
9․ Պարզ լճից – Գոշ գյուղ
Երթուղու երկարություն – 8 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 400 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – ապրիլ – հունիս, հոկտեմբեր – նոյեմբեր
Այս երթուղին սկսվում է Պարզ լճից և ավարտվում Գոշ գյուղում: Ճանապարհն անցնում է փարթամ բուսականությամբ պատված անտառով: Մի քանի փոքրիկ գետակներ անցնելուց հետո բացվում է մի ընդարձակ մարգագետին, որտեղից հիանալի տեսարան է բացվում դեպի Իջևանի լեռնաշղթան և Դիմաց լեռը:
Պարզ լիճ
Անցնելով մարգագետինները ճանապարհը տանում է դեպի՝ Գոշ գյուղ: Գյուղի վերևից արդեն երևում է Գոշավանքը:
10․ Վերելք Արտանիշ
Երթուղու երկարություն – 12 կմ
Հարաբերական բարձրություն – 600 մ
Լավագույն ամիսները արշավելու համար – դեկտեմբերից – մայիս
Արտանիշ լեռը ձմեռային լեռնագնացության համար շատ հարմար տարբերակ է, քանի որ բարձրությունը մեծ չէ, իսկ բացվող տեսարանը հիասքանչ։ Լեռան գագաթը նաև այն վայրն է, որտեղից ամենագեղեցիկն է երևում Մեծ և Փոքր Սևանների միացման հատվածը:
Արտանիշ լեռ
Վերելքը սկսում ենք Շողակաթի մոտակայքից։
Մի մոռացեք, առաջին անգամ արշավ գնալիս և ընդհնարապես ընտրեք պորֆեսիոնալ արշավային կազմակերպություն։ Առաջին արշավային փորձը շատ կարևոր է, քանի որ դրանից է կախված, թե արդյոք աշխարհում կավելանա ևս մեկ արշավի սիրահար։
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Առաջիկա արշավներ
Արշավ Քարինջից Ակներ
Հերհերի հրաշալիքները
Արշավ Շամլուղից Ախթալա
Արշավ դեպի Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Վերելք Դիմաց լեռ
Արշավ դեպի Գողթանիկի ջրվեժ
Վերելք Պապաքի սար և Մոխրասար
Արշավ դեպի Գութանասար
Վերելք Ապակեքար լեռ
Հայաստանի 5 ամենագեղեցիկ գարնանային ուղղությունները
/in Բլոգ /by armeniangeographicՍտորև կարող եք ծանոթանալ մեր կողմից առանձնացված գարնանային ամենագեղեցիկ 5 ուղղությունների հետ։ Ուղղություններից յուրաքանչյուրը բացառիկ է ու յուրովի նրանով, որ հնարավորություն կտա բացահայտել Հայաստանը մեկ այլ, բոլորովին նոր դիտանկյունից և վայելել գարունը նոր գույներով ու նոր շնչով:
Դիմաց լեռ
Դիմաց լեռը (2378 մ) գտնվում է Տավուշի մարզում՝ Իջևանի լեռներում: Գագաթը, գուցե, առանձնապես չտպավորի իր բացառիկությամբ, սակայն գագաթից բացվող տեսարանը դեպի Իջևանի լեռնաշղթայի ժայռոտ պատը և Աղստևի կիրճը ՝ կստիպեն մոռանալ տևական ճանապարհի հաղթահարած բարդությունը և վայելել բացվող տեսարանն իր ողջ հմայքով:
Դիմաց լեռ
Դիմաց լեռը շատերի կողմից սիրելի և ճանաչելի դարձավ նաև Ֆռֆռ քարի բացառիկությամբ: Իրականում այս ժայռը չունի պաշտոնական անուն: Անունը հանդիպվում է «Ռանչպարների կանչը» վեպում, և անվանադրումը նպատակ ուներ հինը վերածնելու և տեղանքին նոր շունչ հաղորդելու: Այս ուղղության մեջ է ներառված նաև Թաքնված ջրվեժը:
Ձորագետի կիրճ
Ձորագետի կիրճը համարվում է Հայաստանի ամենատպավորիչ կիրճերից մեկը, որը գտնվում է Լոռու մարզում։ Այն Ստեփանավան քաղաքից սկսած ունի մոտավորապես 100 – 120 մ խորություն և կիրճի միջով է հոսում համանուն գետը՝ Ձորագետը, որի երկարությունը 67 կմ է։ Ձորագետի կիրճը հարուստ է մի քանի արշավային երթուղիներով, որոնցից ամենահայտնին համարվում է քայլարշավը դեպի՝ Ցիցքար։ Հանրության շրջանում այս տեղանքը ավելի շատ հայտնի է Արևածագի ձոր անվամբ։
Ցիցքար / Ձորագետի կիրճ
Տեղացի գյուղերի բնակիչների շրջանում տարածված «վեճ» գոյություն ունի, թե որտեղ է գտնվում Ցիցքարը, Կուրթան գյուղի ձորում, թե Արևածագ գյուղի ձորում։ Այս քայլարշավային երթուղու մեջ է ներառված նաև Հնեվանքը, որը VII դ․ վանական համալիր է։
Երանոս լեռ
Երանոս լեռը (1824 մ) գտնվում է Արարատի մարզում՝ Երանոսի լեռնաշղթայի գրեթե կենտրոնական մասում: Այս արշավի ողջ ճանապարհն ուղեկցվում է գեղեցիկ տեսարաններով: Լեռան գագաթից գեղեցիկ տեսարան է բացվում դեպի Արարատ լեռը և Ազատի ջրամբար:
Երանոս լեռ
Ճանապարհին հանդիպում ենք բնության հուշարձան «Սֆինքսը»:
Օկոնավանք
Շատերն են եղել Լաստիվերում, հիացել հեքիաթային բնությամբ, տնակներով և քարանձավներով: Սակայն ինչ է թաքնված Լաստիվերից այն կողմ շատ քչերին է հայտնի, իսկ շարունակելով ճանապարհը հասնում ես Օկոնավանք:
Խաչաղբյուրի կիրճ
Վերջինս գտնվում է Խաչաղբյուրի կիրճի վերին հոսանքում և դեպի Օկոնավանք տանող արահետը շատ գեղեցիկ է տարվա հատկապես երկու եղանակներին՝ գարնանը և աշնանը: Երթուղին անցնում է անտառներով, ձորերով ու նեղ ժայռերի տակով: Օկոնավանք տանող երթուղու երկարությունը 18 կմ է և անցնում է Խաչաղբյուրի կիճի ամբողջ երկայնքով:
Շրեշտասարի շուրջ
Շրեշտասարը գտնվում է Վայոց ձորի մարզում՝ Ելփին գյուղի մոտ։ Արշավը սկսում ենք Ելփին գյուղից։ Ելփինից բացի Շրեշտասարի շուրջբոլորը գյուղեր են եղել, որոնք այժմ լքված են։ Արշավի ժամանակ անցնում ենք նախկին Վարդենիք գյուղի տարածքով, որտեղ գտնվում է Վարդենիքի լիճը։ Այնուհետև շրջանաձև երթուղով վերադառնում ենք Ելփին գյուղ։ Ճանապարհին անցնում ենք ևս մի լքված գյուղի տարածքով։
Արշավ Շրեշտասարի շուրջ
Գոյություն ունի ավանդազրույց, որի համաձայն Շրեշտասարի մեջ գանձեր էին պահված, որոնք ձգտում էին գտնել շատ ճանապարհորդներ ու իշխաններ, սակայն իրական գանձը Շրեշտի բնությունն է, որը մենք հաստատ կգտնենք, քայլելով նրա լանջերով։
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Առաջիկա արշավներ
Արշավ Քարինջից Ակներ
Հերհերի հրաշալիքները
Արշավ Շամլուղից Ախթալա
Արշավ դեպի Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Վերելք Դիմաց լեռ
Արշավ դեպի Գողթանիկի ջրվեժ
Վերելք Պապաքի սար և Մոխրասար
Արշավ դեպի Գութանասար
Վերելք Ապակեքար լեռ
Վերելք Վարագ և Արտոս
/in Առանց խորագրի /by armeniangeographicՃանապարհորդության ընթացքում այցելելու ենք հայտնի և անհայտ վայրեր, լողալու ենք Վանա լճում, բարձրանալու ենք Վասպուրականի հայտնի լեռները, որտեղից բացվում է տեսարան դեպի Վանա լիճն ու շրջակա լեռնաշխարհը:
Օր 1: Երևան – Վան
Անցնելով հայ-վրացական և վրաց-թուրքական սահմանները կուղևորվենք դեպի Վան:
Ճանապարհին կտեսնենք Արաքս գետն ու Բարդող լեռը։ Անցնելով Սուրմալուի դաշտը կսկսենք բարձրանալ Խարաբաբազարի լեռնանցք և անցնելով Հայկական Պար լեռնաշղթան կուղևորվենք դեպի Բայազետ։ Այնուհետև անցնելով Թոնդրակի լեռնանցքը կմտնենք Աբաղայի դաշտ և կուղևորվենք Վան։
Էրգիր
Գիշերակացը հյուրանոցում:
Օր 2: Վերելք Արտոս լեռ
Վաղ առավոտյան ուղևորվում ենք դեպի պատմական Ոստան գավառ: Մեքենաներով հնարավորինս մոտենում ենք Արտոսին և սկսում վերելքը:
Արտոս լեռը գտնվում է Վանա լճի հարավային ափի մոտ՝ Հայկական Տավրոս լեռնահամակարգի Արտոսի լեռնաճյուղում։ Բարձրությունը 3550 մետր է: Լանջերը ծածկված են լեռնատափաստանային և ենթաալպյան բուսականությամբ։ Գագաթից բացվում է տեսարան դեպի Սիփան լեռը, Վանա լիճը և նրա կղզիները՝ Աղթամար և Առտեր:
Արտոս լեռը Աղթամար կղզուց
Գագաթից իջնելուց հետո ուղևորվում ենք Վան։ Գիշերակացը հյուրանոցում:
Օր 3: Վերելք Վարագ լեռ
Վարագ լեռը գտնվում է Վասպուրականի բարձրավանդակում՝ Վան քաղաքից 9 կմ արևելք: Ժայռոտ է, կազմված է թխագույն ապարներից։ Բարձրությունը 3200 մետր է: Վարագը միշտ եղել է վասպուրականցիների ամենասիրելի լեռը, որի մասին հյուսվել են շատ ավանդույթներ։ Գագաթից բացվում է հիանալի տեսարան դեպի Վանա լիճը։
Վարագի լանջին է կառուցված Վարագավանքը, որը կտեսնենք վերելքից հետո:
Վարագ լեռ
Վերելքից հետո ուղևորվում ենք Բայազետ։ Գիշերակացը հյուրանոցում:
Օր 4: Խծկոնք – Կարս – Երևան
Վաղ առավոտյան ուղևորվում ենք դեպի Երևան։ Ճանապարհին ունենալու ենք թեթև քայլարշավ դեպի Խծկոնքի վանք։ Մեր վերջին կանգառը լինելու է Կարսում։ Մի քիչ զբոսնելուց և սնվելուց հետո ուղևորվում ենք Երևան։
Խծկոնքի վանք
Մասնակիցներն իրենց հետ պետք է ունենան ուսապարկ, ձեռնափայտեր, առաջին օրվա սնունդը (մնացածը կկազմակերպենք տեղում), ջուր, դեղատուփ, արևային ակնոց, գլխարկ, տաք հագուստ, լապտեր: Հագուստը պետք է լինի շարժումը չկաշկանդող, սպորտային: Կոշիկները՝ հաստ տակացուով (նախատեսված քայլքի համար):
Հանդիպման վայրը` Կոմիտասի «Սիթի»
Հանդիպման ժամը` 4:00
Ճամփորդությունն իրականացվում է Mitsubishi Delica մակնիշի 4×4 մեքենաներով, որպեսզի հնարավորինս մոտենանք դեպի արշավների մեկնարկի վայրերը։
Մասնակցության արժեքը`
Արժեքի մեջ ներառված է՝
Արժեքի մեջ ներառված չէ՝
ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ
Ստուգեք անձնագրի վավերականության ժամկետը։
Ձեր մասնակցությունը հաստատեք զանգահարելով 043 00 5165 (Viva cell) հեռախոսահամարով կամ գրեք մեր ֆեյսբուքյան էջին
Գրանցվելուց հետո կարող եք հրաժարվել մինչև մայիսի 2-ը: Վերջին պահին հրաժարվողը պարտավորվում է վճարել գումարն ամբողջությամբ։
Հայկական լեռնաշխարհ
Հայկական լեռնաշխարհի ընդհանուր բնութագիրը
Հայկական լեռնաշխարհի գիտական ուսումնասիրությունները
Հայաստանը հնագույն քարտեզներում
Ինչ և ո՞րն է Անատոլիան
Քարտեզագրական պատերազմ
Երկրաշարժերը Հայկական լեռնաշխարհում
Ցաղաց քար
/in Վանքեր և եկեղեցիներ /by armeniangeographicՑաղաց քար
Անվան ծագումնաբանություն
Այս վանքի անունը հետագայում գրվել է նաև Ցախաց քար ձևով, բայց Ստ․ Օրբելյանը իր չորս հիշատակումների մեջ գործ է ածել Ցաղաց քար ձևը։ Արձանագրությունների մեջ նույնպես հինգ անգամ Ցաղաց քար ձևով է գրված և մեկ անգամ Ցաղած քար, որը հավանաբար պետք է գրչի սխալ համարել։
Մատենագրական և վիմագրական տեղեկություններից պարզ է դառնում, որ եկեղեցին կոչվել է Ցաղաց քար։ Մյուսները՝ Ցախաց քար, Ցախած քար և այլն, պարզապես տարբերակներ են։
Վանական համալիրի անվանումը կազմված է – Ցաղ արմատից և – աց ձևույթից։ Ցախ «փայտի մնացուկ» (Ցախաց քար) արմատը բացառում ենք այս տեղանվան հետ։ Այն ժողովրդական ստուգաբանությամբ է ձևավորված, քանի որ գրավոր աղբյուրների մեծ մասում ուղղակիորեն նշում է Ցաղ > Ցաղաց քար։
Այս տարածքը հարուստ է ջրով, որի պատճառով տարածքում ժամանակին շատ են եղել ջրաղացները և ամենայն հավանականությամբ Ցաղաց քար անունը առաջացել է ջրաղաց > ջաղաց ձևից։ Ջրաղացի քար > ջաղացի քար բարդության առաջին ջ-ն փոխազդեցական հնչյունափոխության առնմանության օրենքով՝ վերջին ց-ի ետընթաց ազդեցությամբ դարձել է ց։ Նման տիպիկ օրինակ վկայում է Հ․ Աճառյանը՝ ջրցան > ցրցան։
Ցաղաց քարՇինության կառուցման վերաբերյալ պետք է լինի զրույց կամ ավանդապատում կապված ջաղաց քարի հետ, որից էլ առաջացել է եկեղեցու անունը։ Թերևս հավանական է նաև, որ անունը տալիս նկատի են ունեցել եկեղեցու շինության համար նախատեսված քարանյութը, որ կոպտատաշ բազալտից է՝ ջաղաց քարի որակի։
Կա վարկած, որ անվան ընտրությունը կապ ունի ծաղկած քար անվան հետ։
Որոշ ժամանակ վանքը հայտնի եղել նաև Ղոշավանք (ղոշ – զույգ) անունով, որը դրված է եղել թուքերի կողմից, նկատի ունենալով միմյան մոտ կանգնած զույգ եկեղեցիները։
Պատմություն
Ըստ Ասողիկ (Ստեփանոս Տարոնեցի 11-րդ դ․) պատմիչի՝ վանքը հիմնված է 10-րդ դ․ կեսերին, Աբաս Բագրատունու թագավորության ժամանակ, իսկ ըստ Ստ․ Օրբելյանի (13-րդ դ․ պատմիչ) վանքը կառուցվել է 1041 թ․ հայր Վարդիկի կողմից, Գագիկի թագավորության օրոք, ով շինում է երկու եկեղեցի, մեկը՝ Սբ․ Կարապետ անունով, մյուսը թեքկտուր, հրաշալի կառուցվածքով։
Կառուցվածքը
Ցաղաց քար վանական համալիրը բաղկացած է միմյանցից մոտ 200 մ հեռավորությամբ տեղադրված երկու խումբ կառույցներից, որոնք բաժանվում են՝ արևելյան և արևմտյան թևերի։
Արևելյան խումբ։ Գլխավոր եկեղեցին կոչվում է Սբ․ Կարապետ, որը կենտրոնագմբեթ է, ներքուստ ունի խաչաձև հորինվածք։ Կառուցված է բազալտի սրբատաշ քարերով և հարդարված է բուսական և երկրաչափական զարդաքանդակներով։ Շքեղ զարդարանք ունեն հատկապես պատուհանները և շքամուտքը։ Հարավային շքամուտքի վերևում ձախ անկյան տակ՝ ագուցված է ճիրաններում խոյ բռնած թևատարած արծվի բարձրաքանդակ։ Իսկ հյուսիսային ճակատի վերին մասում տեղակայված է առյուծի և ցուլի մենամարտ ներկայացնող բարձրաքանդակ, որն իր չափերով մեզ հայտնի բարձրաքանդակներից ամենամեծն է։
Ցաղաց քար
Դեպի հս․ արլ․ Սբ․ Հովհաննես փոքր, թաղածածկ եկեղեցին է, որն իրենից ներկայացնում է դամբարան – եկեղեցի։ Առաջին հարկը կազմում է թաղածածկ ոչ մեծ դամբարանը և նրա արևմտյան կողմում տեղավորված է քառակուսի գավիթը։ Վերջինիս վրա բարձրացող մատուռը և մուտիք երկու կողմերում տեղավորված մեծ խարքարերը կազմում են կառույցի երկրորդ հարկը։ Ըստ աղբյուրների եկեղեցին կառուցված է նույն Վարդիկի կողմից 1041 թ․։
Ցաղաց քար
Արևմտյան խումբ։ Բացի այս երկու եկեղեցիներից հազիվ 100-ից 200 մ հեռավորության վրա, կա ևս երկու եկեղեցի՝ Սբ․ Աստվածածին և Սբ․ Նշան, որոնց շինության թվականն անհայտ է, միայն վերանորոգված են 1221 թ․ ոմն Գրգորի ձեռքով։
Սբ․ Աստվածածին եկեղեցին խմբի գլխավոր կառույցն է։ Այն արտաքուստ ուղղաանկյուն, ներքուստ խաչաձև հատակագծով կառույց է։ Ունի երկու մուտք արևմուտքից և հարավից։ Իր ճարտարապետական ոճով նման է Սյունիքի 9-10-րդ դարերի նույնատիպ կառույցներին։ Եկեղեցուն կից, նրա հարավային կողմում կառուցվել է սյունասրահ, որը հավանաբար 11-րդ դ․ կառույց է։
Սբ․ Նշան եկեղեցին միանավ թաղակապ սրահ է։ Հարավային մասում այն ունի երկու ավանդատներ, որոնց միջև թաղածածկ խորան է։ Եկեղեցին կառուցված է բազալտի կոպտատաշ քարերով։
Ցաղաց քար
Սմբատաբերդ
Ամրոցի ավերակները գտնվում են Վարդենիսի լեռնաշղթայի հարավ-արևմտյան լեռնաբազուկներից մեկի գագաթային մասում` ծովի մակերևույթից մոտ 2000 մ բարձրության վրա: Բարձրաբերձ այդ լեռնաբազուկը հարավ-արևելքում եզերված է Եղեգիս գետի կիրճով, հյուսիս-արևմուտքում` Արտաբույնք գետի ձորով, և այդ մասերում բերդը պաշտպանված է զառիթափ ու դժվարամատչելի լանջերով, իսկ հյուսիս-արևելքում այն աստիճանաբար ձուլվում է տեղանքին: Ամրոցի նման տեղադիրքը բերդապահներին հնարավորություն է ընձեռնել դիտարկելու շրջակա ձորերն ու լեռները` ժամանակին ահազանգելով մոտեցող թշնամիների մասին:
Սմբատաբերդ
Սմբատաբերդի պատմությունը
Սմբատաբերդը Վայոց ձորի մեծ ու անառիկ ամրոցներից մեկն է և հիմնվել է վաղ միջնադարում: Այն մինչև 7-րդ դարի առաջին քառորդը պատկանել է Սյունյաց գահերեց իշխաններին, այնուհետև 10-րդ դարում անցել է Բագրատունիներին, իսկ 13-րդ դարում` Օրբելյան իշխաններին և մինչև 15-րդ դարը եղել է նրանց տոհմական սեփականությունը: 1605 թ. բերդը` Եղեգիս քաղաքի հետ հիմնովին ավերվել են պարսից շահ Աբասի արշավանքների հետևանքով:
Պաշտպանական կառույց
13-15 դդ. Օրբելյանները, ամրացնելով բերդը, վերածել են հզոր պաշտպանական կառույցի: Ամրոցին այս անունը տրվել է 19-րդ դարում` մերձակա գյուղերի բնակիչների կողմից. անվանակոչման համար առիթ է հանդիսացել Եղեգիս գյուղի Օրբելյանների տոհմական գերեզմանատանը գտնվող Սմբատ իշխանի 1280 թ. տապանաքարը: Որոշ ուսումնասիրողներ գտնում են, որ Սմբատաբերդը Ստեփանոս Օրբելյանի կողմից հիշատակված Կապույտ բերդն է:
Սմբատաբերդ ամրոցի միջնաբերդերը
Հյուսիսային և արևելյան մուտքերն անցնում են թաղածածկ սրահներով, որոնց տանիքներին տեղադրված են եղել դիտանոցներ: Ամրոցն ունեցել է ընդհանուր պատով բաժանված երկու միջնաբերդեր` արևմտյան և արևելյան, որոնք կառուցված են ամենաբարձր կետերում: Արևմտյան միջնաբերդը վատ է պահպանվել:
Սմբատաբերդ
Այստեղ նկատելի են ուղղանկյուն-քառանկյունի կառույցների հիմնապատերը: Արևելյան միջնաբերդը անհամեմատ լավ է պահպանվել: Այն կիսաբոլոր ձգվում է ամրոցի ամենաբարձր` ժայռեղեն գագաթին, որոշ հատվածներում մինչև երեք մետր բարձրությամբ: Միակ մուտքը արևմտյան կողմից է: Ներքուստ առկա են սենյակներ, որոնք միմյանց հետ հաղորդակցվում են միջանցքներով: Ամրոցի ներսում` պարիսպներին կից, պահպանվել են ճեղքված բազալտե քարերով կառուցված բազմաթիվ շինությունների փլատակներ, զորանոցներ:
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Առաջիկա արշավներ
Արշավ Քարինջից Ակներ
Հերհերի հրաշալիքները
Արշավ Շամլուղից Ախթալա
Արշավ դեպի Խոսրովի արգելոցի ջրվեժներ
Վերելք Դիմաց լեռ
Արշավ դեպի Գողթանիկի ջրվեժ
Վերելք Պապաքի սար և Մոխրասար
Արշավ դեպի Գութանասար
Վերելք Ապակեքար լեռ
Արարատի վերելքին անհրաժեշտ պարագաների ցանկ
/in Գույք և հանդերձանք /by armeniangeographicԵկեք բաժանենք իրերի ամբողջ ցուցակը երեք մասի․
Հանդերձանք և հիմնական գույք
Մեծ ուսապարկ կամ սպորտային պայուսակ (70-90 լ)
Մեծ ուսապարկի կամ սպորտային պայուսակի մեջ լինելու են այն իրերը, որոնք տեղափոխվելու են ձիերով:
Արշավային ուսապարկ կամ սպորտային պայուսակ
Փոքր ուսապարկ (25-40 լ)
Փոքր ուսապարկը միշտ լինելու է ձեր ուսերին: Այստեղ պահվելու են ճամբարից ճամբար հասնելու համար ձեզ անհրաժեշտ իրերը՝ ջուր, քաղցրավենիք, անհատական դեղատուփ, բաճկոն և այլն:
Արշավային փոքր ուսապարկ
Թերմոներքնազգեստ
Թերմոներքնազգեստի հավաքածուն հատուկ գերշնչող նյութերից պատրաստված շապիկ և տաբատ է, որը կրում են անմիջապես մարմնին: Այն լավ ներծծում է քրտինքը և արագ չորանում է: Արդյունքում մարմինը մնում է չոր և հետևաբար՝ ավելի տաք:
Թերմոներքնազգեստ
Ֆլիսե վերնազգեստ
Այս գործվածքը նաև անվանում են արհեստական բուրդ: Ֆլիսն առավել թեթև ու փափուկ է, քան բուրդը: Ի տարբերություն բրդյա շապիկի, ֆլիսե վերնազգեստն անգամ թրջվելուց հետո շարունակում է որոշ չափով տաք պահել մարմինը:
Ֆլիսե վերնազգեստ
Տաբատ
Մինչև Մասիսի երկրորդ ճամբարը (4200 մ), կարող եք բարձրանալ ավելի բարակ տաբատով: Դեպի գագաթ վերելքի ժամանակ պետք է ունենաք ալպինիստական տաբատ կամ դահուկորդի համազգեստ: Այն պետք է լինի քամուց և ցրտից պաշտպանող, անջրաթափանց, տաք և մեմբրանե շերտով: Տաքացնող նյութը կարող է լինել բնական կամ սինթետիկ: Մեմբրանե շերտն էլ միաժամանակ անջրաթափանցիկ է և շնչող: Վերջինս ոչ պարտադիր, բայց ցանկալի պայման է:
Արշավային տաբատ
Բաճկոն
Անհրաժեշտ է ունենալ 2 բաճկոն: Մեկը պետք է լինի թեթև և բարակ՝ քայլքի համար, մյուսը՝ ձմեռային բաճկոն, որը կպաշտպանի քամուց և ցածր ջերմաստիճանից: Բաճկոնը անպայման պետք է ունենա քամուց և անձրևից պաշտպանող գլխարկ:
Արշավային բաճկոն
Շապիկ
Անհրաժեշտ է ունենալ տարբեր հաստությունների մի քանի շապիկ։
Արշավային շապիկ
Արևապաշտպան գլխարկ
Ձեզ հետ ունեցեք արևապաշտպան գլխարկ, որը կծածկի նաև պարանոցը՝ ինչպես պատկերված է նկարում:
Արևապաշտպան գլխարկ
Տաք գլխարկ
Ունեցեք ձմեռային 2 տաք գլխարկ:
Արշավային գլխարկ
Բաֆ (Buff)
Բաֆերը պաշտպանում են ինչպես քամուց ու փոշուց, այնպես էլ ձնից ու ցրտից: Քայլելու ընթացքում բաֆը պաշտպանում է պարանոցը և կանխում քամու ներթափանցումը: Ուժեղ քամու ժամանակ բաֆով ծածկում ենք նաև դեմքը:
Արշավային բաֆ
Ձեռնոց
Ունեցեք 2 զույգ ֆլիսե ձեռնոցներ: Մեկ զույգը՝ մատներով, իսկ մյուսը՝ թաթման: Դահուկի ձեռնոց նույնպես կարելի է վերցնել: Կարևորը, որ արտաքինից ունենա ջրակայուն շերտ, իսկ ներսից՝ փափուկ և տաքացնող շերտ:
Արշավային ձեռնոց
Արևային ակնոց
Ընտրեք տուրիստական կամ լեռնային Արևային ակնոց՝ առնվազն 3-րդ կարգի պաշտպանությամբ: Արևային ակնոցի ապակիներն ունեն դասակարգում: Առաջին և երկրորդ կարգերը նախատեսված են քաղաքի և թեթև զբոսանքների համար, և մեզ այս դեպքում անհրաժեշտ չեն: Երրորդ կարգը փոխանցում է արևի լույսի 8-18%-ը, 4-րդը՝ 3 – 8%-ը: Քանի որ ամռանն Արարատում ձյունը շատ չէ, ապա երրորդ կարգի ակնոցը լրիվ բավարար է:
Արշավային ակնոց
Անձրևոց
Ճանապարհին կարող են լինել տեղումներ, ուստի չմոռանաք անձրևոցի մասին:
Արշավական անձրևոց
Գուլպա
Արշավային բրդյա գուլպաները լինում են կամ սինթետիկ կամ մերինոյի բրդից: Այս կենդանիների բուրդը թեթև է և շատ տաք, արագ կլանում է քրտինքը և չորանում: Այսպիսի գուլպաները ունենում են անատոմիական ձև և հաճախ անկար գործվածքով են: Ցանկալի է ունենալ մի քանի զույգ, տարբեր հաստության գուլպաներ:
Թերմոգուլպա
Արշավային կոշիկներ
Արշավային կոշիկները պետք է լինեն հարմար, հաստ տակացուներով և չսեղմող: Սովորաբար արշավային կոշիկները ընտրում են այն հաշվարկով, որ այն կրեն հաստ գուլպայով, այսինքն՝ մեկ կամ երկու համար մեծ: Արշավից առաջ անպայման կրեք այն, որպեսզի այն ընդունի ձեր ոտքի ձևը: Արգելվում է նոր կոշիկներով սկսել վերելքը: Մենք խորհուրդ ենք տալիս գնել հատուկ լեռնագնացության համար նախատեսված «Zamberlan», «Lowa», «Scarpa», «Asolo», «LaSportiva» ապրանքանիշների կոշիկները: Դրանք նաև պետք է ունենան կատվիկներն ամրացնելու հնարավորություն:
Արշավական ոտնամաններ
Փոխնորդ կոշիկներ
Մասիսի վրա՝ մինչև երկրորդ ճամբարը (4200 մ), կարող եք հագնել ավելի թեթև կոշիկներ (հաստ տակացույով):
Արշավային ձեռնափայտեր
Արշավական ձեռնափայտերը կիսում են ոտքերի լարվածությունը՝ թեթևացնելով քայլքը: Ուշադրություն դարձրեք, որ ձեռնափայտերը նաև ունենան ձյան շերտի վրայով քայլելու ծայրային գլխիկներ:
Արշավային ձեռնափայտեր
Ճամբարի և գիշերակացի համար իրեր
Քնապարկ
Քնապարկերը ունենում են ջերմաստիճանի երեք ցուցիչ՝ «comfort», «minimum», «extreme»: «Comfort»-ը ցույց է տալիս օդի այն ջերմաստիճանը, որի պայմաններում առավել նպատակահարմարն է տվյալ քնապարկը: «Extreme»-ը ցույց է տալիս նվազագույն ջերմաստիճանը, որի դեպքում կյանքին լուրջ վտանգ չի սպառնա: Արարատի համար ընտրեք այնպիսի քնապարկ, որի «Comfort»-ը լինի -5 ից -10։ Երկրորդ ճամբարում վրանի մեջ օդի ջերմաստիճանը կարող է հասնել 0 աստիճանի:
Քնապարկ
Հողաթափեր
Հողաթափերը և նմանատիպ թեթև կոշիկները ճամբարում ոտքերը հանգստացնելու համար են:
«Crocs»
Լրացուցիչ իրեր և էլեկտրոնիկա
Թերմոս (0,5 լիտր)
Գագաթի ճանապարհին ջուրը սովորական ջրամանի մեջ սառում է: Այդ պատճառով պարտադիր ունեցեք թերմոս, որպեսզի ցուրտ ժամանակ տաք թեյ կամ գոլ ջուր խմեք:
Արշավային թերմոս
Ճակատային լապտեր (մի քանի զույգ մարկոցներով)
Քանի որ վերելքը սկսում ենք գիշերը ժամը 1-ին, պետք է պարտադիր ունենալ ճակատային լապտեր: Արշավից առաջ անպայման ստուգեք մարտկոցները: Վերջին օրը այն պետք է ծառայի 5 ժամ՝ մինչև լուսաբաց:
Արշավական լապտեր
Լիցքավորիչ (Power bank)
Արարատի վերելքը տևում է մի քանի օր: Նաև հաշվի առնելով լեռներում փոփոխվող եղանակային պայմանները՝ հեռախոսի մարտկոցը կարող է ավելի արագ սպառվել: Անպայման ձեզ հետ ունեցեք լիցքավորիչ (pover bank) `առնվազն 10.000 միլիամպեր/ժամ ուժով, որպեսզի կարողանաք երկար օգտվել ձեր հեռախոսից:
«Power bank»
Անհատական դեղատուփ
Դեղատուփի պարունակությանը կարող եք ծանոթանալ այստեղ։ Հղումով բացվող նյութում փորձել ենք հավաքագրել բոլոր հիմնական դեղամիջոցներն ու իրերը, որոնք պարտադիր պետք է լինեն ձեր անհատական դեղատուփում:
Դեղատուփ
Պետք է հաշվի առնել, որ ցուցակում ներկայացված դեղերի ցանկը միանշանակ բոլորի համար չէ: Շատերը հնարավոր է ունենան ալերգիա որոշ դեղամիջոցներից կամ նյութերից: Վստահ եղեք, որ չունեք ալերգիա որևէ դեղամիջոցից, մինչ այն ընդունելը: Իսկ եթե ունեք, ապա ընտրեք տվյալ դեղահաբին փոխարինող այլընտրանքային տարբերակ: Ուրիշին դեղահաբ առաջարկելուց առաջ էլ համոզվեք, որ նա նույնպես ալերգիկ չէ:
Այլ պարագաներ
Արարատի վերելքի ընթացքում արևապաշտպան և շուրթերը փափկացնող քսուքները պարտադիր են, քանի որ վերելքի մեծ մասն անցնելու է կիզիչ արևի տակ:
Մեզ միանալու համար Արարատի վերելքին, կարող եք անցնել հետևյալ հղումով
Վերելք Արարատ լեռ 2025
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Բլոգ Հայաստանի մասին
Կիլիմանջարո. Աֆրիկայի «կտուրին»
Mediamax-ի հարցազրույցը Տիգրան Վարագի հետ
Հայկական լեռնաշխարհի «7 գագաթ» նախագիծ
Տիրինկատար և «Վիշապների հովիտ»
5165-ի սրտում ծնված երազանքի ճանապարհը
Հայաստանի 5 ամենագեղեցիկ գարնանային ուղղությունները
Էվերեստի բազային ճամբար 2023
3000 մետրից այն կողմ՝ Հայաստանի լեռներում
Հայաստանը հնագույն քարտեզներում
Մեկօրյա արշավին անհրաժեշտ պարագաների ցանկ
/in Գույք և հանդերձանք /by armeniangeographicՍկսնակ արշավականի մոտ միշտ հարց է առաջանում. «Ի՞նչ տանել արշավ»: Ամեն պարագայի մասին կարելի է երկար հոդվածներ գրել, բայց այս հոդվածում մենք հակիրճ կներկայացնենք արշավային պարագաների ցանկ և մեր փոքրիկ խորհուրդներով կօգնենք ընտրության հարցում:
Ուսապարկ
Արշավային պարագաների ցանկը գլխավորում է ուսապարկը: Սկսնակների մոտ ամենահաճախ առաջացող հարցն է, թե ինչ ուսապարկ ընտրել: Գրեթե բոլորն ուզում են գնել մեկ ուսապարկ, որը կծառայի մեզ և՛ մեկօրյա, և՛ գիշերակացով արշավների ժամանակ: Սակայն ստիպված ենք ձեզ հիասթափեցնել՝ նման ուսապարկ գոյություն չունի: Մեկօրյա արշավին ձեզ անհրաժեշտ է 25-45 լիտր տարողությամբ ուսապարկ, քանի որ այնտեղ չեք տեղավորելու վրան, քնապարկ, ներքնակ, մի քանի օրվա սնունդ, փոխնորդ շորեր և այլն: Գիշերակացով արշավների համար պետք է ունենալ 70-90 լիտր տարողությամբ ուսապարկ՝ վերը նշված պարագաները տեղավորելու համար:
Արշավային ուսապարկերի տեսականին մեծ է: Ընտրեք ուսապարկ նախատեսված արշավների և լեռնագնացության համար: Մնացածն արդեն ճաշակի հարց է: Վառ գույները կօգնեն ձեզ տարբերվել բնության մեջ, իսկ ուսապարկը կորցնելու դեպքում ավելի հեշտ կլինի գտնել այն:
Դեղատուփ
Արշավային դեղատուփին անդրադարձել ենք առանձին հոդվածով: Պատրաստել ենք դեղատուփ հատուկ Հայաստանում իրականացվող արշավների համար: Դեղատուփի պարունակությունը նախատեսված է մինչև 4000 մետր բարձրությունների համար: Ավելի մանրամասն ծանոթանալու համար անցեք հղումով:
Ջրաման
Ունեցեք մետաղական արշավային ջրաման: Մեկ անգամ գնելով, մի քանի տարի կարող եք օգտագործել: Խնայեք բնությունը և ձեր գումարը: Ամեն անգամ ստիպված չեք լինի ջուր գնել և խթանել պլաստիկի արտադրությանը:
Ձեռնափայտեր
Ձեռնափայտերն արշավականի անբաժանելի մասն են կազմում: Որքան դժվար ու բարդ ռելիեֆով արշավ լինի, այնքան ավելի շատ է զգացվում ձեռնափայտերի անհրաժեշտությունը: Ձեռնափայտերը ոչ միայն ծառայում են որպես «հավելյալ ոտք» և օգնում դժվարանցանելի վայրերում, այլ նաև թուլացնում են ծնկների լարվածությունը մոտավոր հաշվարկներով 25-30 տոկոսով` բաշխելով ոտքերից դեպի ձեռքեր և ուսեր:
Արշավային զանգապաններ
Զանգապանն արշավականի ուսապարկի անհրաժեշտ պարագաներից է, հատկապես ձմռանը: Զանգապաններին անդրադարձել ենք առանձին հոդվածով, որին կարող եք ծանոթանալ անցնելով հղումով:
Տաք և փոխնորդ շորեր
Հատկապես լեռներում եղանակը շատ փոփոխական է: Ավել հագուստը երբեք չի խանգարի, եթե չեք վերցրել ձեր ողջ զգեստապահարանը: Փոխնորդ շորերն էլ հատկապես օգնում են ուսապարկը հանելուց հետո, երբ ձեր մեջքին քրտինքը սրտիկ է նկարել:
Անձրևապաշտպան թիկնոց
Անձրևապաշտպան թիկնոցն ամենապարզ և էժան արշավային պարագաներից է, որը պետք է լինի ուսապարկում ցանկացած եղանակի: Կան անձրևանոցների մի քանի տեսակ, որոնցից ամենապրակտիկը «պոնչո» անձրևանոցն է: Պոնչոն ծածկում է նաև ուսապարկը, և ձեր իրերը չեն թրջվի նույնիսկ երկարատև անձրևի ընթացքում:
Արևապաշտպան գլխարկ կամ գլխաշոր
«Ինձ չի սազում», «ես գլխարկ չեմ սիրում» արտահայտությունները պետք է մոռանալ, եթե գնում ես արշավ: Արշավականը պարտադիր պետք է ունենա արևապաշտպան գլխաշոր (buff) կամ արևային գլխարկ: Կիզիչ արևի տակ բաց գլխով քայլելը կարող է ծանր հետևանքներ ունենալ:
Ձմեռային գլխարկ
Ձմեռային գլխարկ պետք է ունենալ նաև ամռանը: Լեռներում եղանակը կտրուկ փոխվում է: Օրինակ ամռան ամիսներին Արագածի կամ Աժդահակի գագաթին շատ հաճախ է գլխարկի կարիք զգացվում: Խնայեք ականջները և դրանք դեռ երկար կծառայեն ձեզ:
Արևային ակնոց
Արևային ակնոցն ամռանը ցանկալի է, իսկ ձմռանը՝ պարտադիր: Հատկապես արևոտ եղանակին ձյան մեջ քայլելը վտանգավոր է: Արևի ճառագայթները ձյան անդրադարձից կարող են «վառել աչքերը» առաջացնելով ձնային կուրություն: Այնպես որ ձմեռային արշավներին և բարձր լեռներում արևային ակնոցը պարտադիր է:
Լապտեր
Արշավային լապտերը պետք է լինի գլխին ամրացվող: Այդ լապտերների ամենամեծ առավելությունը ձեռքերի ազատությունն է: Լապտերը պետք է լինի մարտկոցային, ոչ թե վերալիցքավորվող: Բնության մեջ լիցքավորելը անհնար է, իսկ հավելյալ մարտկոցները ձեզ կփրկեն ցանկացած վայրում:
Սպասք (դանակ, պատառաքաղ, բաժակ, աման)
Արշավային սպասքը պետք է լինի մետաղական, չկոտրվող: Հրաժարվեք մեկանգամյա օգտագործման պլաստիկե սպասքից: Խնայեք բնությունը:
Կրակայրիչ կամ լուցկի
Միշտ ուսապարկում սեփական կրակայրիչ ունեցեք: Պետք չի հույս դնել ծխողների վրա: Երբեմն արշավախմբում ոչ ոք չի ծխում և ամբողջ խումբը կանգնում է փաստի առաջ:
Լողազգեստ
Լողազգեստ պետք է ունենալ ոչ միայն Սևան գնալուց, այլ նաև լեռ բարձրանալիս: Լեռներում պատահական հանդիպող սառնորակ լճակում լողալու գայթակղությունը մեծ է լինում: Եթե ուսապարկում ունես լողազգեստ դու էլ կլինես լողացողներից մեկը, այլ ոչ թե «ես չգիտեի, որ լողալու ենք» դեմքով կհետևես մյուսներին:
Սրբիչ
Վերը նշված կետից հետո այս պարագան շատ է օգնում:
Պոլիէթիլենային տոպրակներ
Ցավոք մեր հայրենիքում կան շատ արարածներ, որոնք օգտվում են բնությունից խոզի պես, իրենց հետևից չեն մաքրում՝ հույսը դնելով արշավականների վրա, իսկ մենք չենք կարող հիասթափեցնել նրանց, քանի որ մեզ վրա հույս են դրել: Պոլիէթիլենային տոպրակները պետք են գալիս նաև արշավից հետո, երբ ցեխոտ ոտքերով մտնում եք մեքենա և խուսափում վարորդի հայացքից:
Անձնական հիգիենայի պարագաներ
Այս կետի մասին չխոսեմ: Դուք ավելի լավ պատկերացրիք ինչ է պետք վերցնել:
Ահա այս ամենը ձեռք բերելուց հետո դուք կունենաք մեկօրյա արշավին ահնրաժեշտ արշավային պարագաների ցանկ:
Հեղինակ՝ Տիգրան Շահբազյան
Սույն հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է armgeo.am կայքին։ Հոդվածի բովանդակությունը կարող է մեջբերվել, օգտագործվել այլ կայքերում, միայն ակտիվ հղում պարունակելով դեպի սկզբնաղբյուրը:
Արշավային բլոգ
Բժշկական հակացուցումներ արշավների ժամանակ
Աշնանային արշավներ / Ինչպես պատրաստվել
Ինչպես պատրաստվել ձմեռային արշավներին
Պաշտպանություն թունավոր օձերից
Ջրի աղբյուրները լեռներում
Լեռնային հիվանդություն
Կլիմայավարժեցումը լեռներում
Ինչպե՞ս գիշերել վրանում և չմրսել
Ինչպե՞ս իրերը ճիշտ դասավորել ուսապարկում