Ի՞նչը ստիպեց Արարատը անհաս երազանքից դարձնել նպատակ:

Որոշ նպատակների ձախողումը որից ծնվեց նոր և ավելի լավ նպատակ: Հենց այդ նպատակների ձախողումն էր, որ ուղղորդեց ինձ դեպի Արարատ:

Ո՞րն էր գլխավոր պատնեշը քո և նպատակիդ միջև:

Հարազատների անհանգստությունը:

Ինչպե՞ս էիր պատկերացնում վերելքը:

Փոքր ինչ դժվար ու շատ քամոտ:

Ինչպիսի՞ն էր այն իրականում:

Իրականում շատ զվարճալի ու աննկարագրելի գեղեցիկ:

Ինչի՞ մասին էիր մտածում երբ ընդամենը հաշված քայլեր էին մնացել գագաթին:

Մտածում էի թե որտեղ էի ես մի քանի օր առաջ, և ինչի եմ հասնում այդ պահին։ Ինձ զգում էի աննկարագրելի ուժեղ:

 

Բառ, որով կբնութագրես քեզ Արարատի գագաթին:

Հզոր

Ո՞րն էր վերելքի ամենահիշարժան պահը:

Սուրենի և Էդվարդի կռիվը վրանում վերջին վերելքի առաջ: Իհարկե պիտի նշեմ նաև գագաթին տղաներով կիսամերկ նկարը:

Փոխվե՞ց կյանքդ  5165-ով:

Միանշանակ

Ի՞նչ է Արարատն ինձ համար այժմ:

Իրականացված նպատակ և սիմվոլ որը հուշում է երբեք չհանձնվել:

Պատրաստվու՞մ ես վերադառնալ Արարատի մոտ:

Կդժվարանամ պատասխանել:

Ի՞նչ խորհուրդ կտաս նրանց ում համար Արարատը դեռևս երազանք է:

Դարձնել նպատակ ու իրականացնել:

 

Միքայել Ավետիսյան 

Վերելք Արարատ

Առաջիկա արշավներ

Ի՞նչը ստիպեց Արարատը անհաս երազանքից դարձնել նպատակ:

Ինքս, առհասարակ, շատ եմ սիրում լեռներ մագլցել, նոր բարձրություններ հաղթահարել, մարտահրավեր նետել ինքս ինձ ` ամեն անգամ գրավելով նոր բարձունք: Արարատը ոչ միայն ինձ, այլև ողջ հայության համար է անհաս երազանք, սուրբ լեռ, և, լինելով բիբլիական լեռ, որտեղ կանգ է առել Նոյը իր տապանով և սկիզբ է դրել մարդկային պատմությանը, չտեսնել այդ լեռը, նույնն է թե չիմանալ սեփական պատմությանդ սկիզբը:

Ո՞րն էր գլխավոր պատնեշը քո և նպատակիդ միջև

Իմ և նպատակի միջև պատնեշներ ուղղակի չեն կարող լինել, դա է հենց երազանքը դարձնում նպատակ: Իմ և նպատակի միջև կարող են լինել միայն խոտաններ, որոնք հաղթահարելով կարող եմ հասնել նպատակիս:

Ինչպե՞ս էիր պատկերացնում վերելքը:

Վերելքը պատկերացնում էի դժվարին, բավականին խրթին, սակայն այլ կերպ չէր էլ կարող լինել: Վերելքը դժվար, բայց վերևում աչքիդ առաջ բացվում է շնչաբեկ տեսարան:

Ինչպիսի՞ն էր այն իրականում:

Իրականում վերելքը լի էր բարդություններով, երբևէ նման բարձրության վրա չէի եղել, մի փոքր դժվար էր շնչելը, թթվածինը գնալով պակասում էր, ոտքերդ հոգնում են, ուժասպառ ես լինում:

 

Ինչի՞ մասին էիր մտածում երբ ընդամենը հաշված քայլեր էին մնացել գագաթին:

Վերջին քայլերին մի կերպ էի արդեն բարձրանում, քանզի չափազանց հոգնել էի, բայց միայն այն միտքը, որ հաշված րոպեներ անց լինելու եմ գագաթին, ուր մի ժամանակ կանգնել է նաև հայ մեծ բանաստեղծ Խաչատուր Աբովյանը, ուժ էր տալիս:

Բառ, որով կբնութագրես քեզ Արարատի գագաթին:

Լիարժեք

Ո՞րն էր վերելքի ամենահիշարժան պահը:

Երբ արդեն գագաթին էինք, ու քեզանից վերև անեզր երկինքն է , երբ ընկերներիս հետ հուզված գրկախառնվում ու շնորհավորում էինք միմյանց:

Փոխվե՞ց կյանքդ  5165-ով:

Իհարկե փոխվեց, թողեց կյանքումս հետք, հիշողություն, որ մինչև խոր ծերություն կհիշեմ:

Ի՞նչ է Արարատն ինձ համար այժմ:

Արարատը հիմա ավելի մոտ է սրտիս, ավելի թանկ է ինձ համար:

Պատրաստվու՞մ ես վերադառնալ Արարատի մոտ:

Ոչ: Միանշանակ չեմ վերադառնա, որովհետև կան վայրեր, որոնց ուղղակի պիտի կյանքումդ այլևս չկպչես, որովհետև այն հիշողությունը, զգացողությունները, որոնց ստացել եմ առաջին վերելքիս ժամանակ չեն մնա նույնքան ջերմ ու թանկ, այլ կդառնան հիշողությանս մի ինչ-որ հերթական դրվագ:

Ի՞նչ խորհուրդ կտաս նրանց ում համար Արարտը դեռևս երազանք է:

Գնալ երազանքի ետևից

 Դիաննա Կոջոյան 

Վերելք Արարատ

Առաջիկա արշավներ

Ի՞նչը ստիպեց Արարատը անհաս երազանքից դարձնել նպատակ:

Նախորդ տարվա Արարատի վերելքի մասին պատմող ֆիլմը, որում արմջեոցիները կիսվում էին իրենց փորձով և հույզերով:

Ո՞րն էր գլխավոր պատնեշը քո և նպատակիդ միջև:

Ես, իմ վախերը, իմ կողմից իմ շուրջը ստեղծված միջավայրը, որից ուղղակի վախենում էի դուրս գալ:

Ինչպե՞ս էիր պատկերացնում վերելքը:

Մինչ վերելքը գրեթե ամեն օր մտովի բարձրանում էի Արարատի գագաթ՝ հասնում էի կամ ոչ, վայր էի ընկնում, չէր ստացվում, նորից էի փորձում բարձրանալ և շատ դեպքերում այդպես էլ չէի հասնում գագաթ:

Ինչպիսի՞ն էր այն իրականում:

Երևի այն եզակի դեպքերից էր իմ կյանքում, երբ իրականությունը շատ ավելին էր, քան իմ պատկերացումները:

 

Ինչի՞ մասին էիր մտածում երբ ընդամենը հաշված քայլեր էին մնացել գագաթին:

Վերջին 200-300 մետրը բավականին ծանր էին ինձ համար, և այդ ընթացքում մտածում էի միայն գագաթ հասնելու մասին:

Բառ, որով կբնութագրես քեզ Արարատի գագաթին:

Շփոթված: Գագաթին ասես փոքրիկ աղջիկ լինեի, ում երազանքն էր ունենալ գեղեցիկ ճենապակյա տիկնիկ, և ահա նրա երազանքը կատարվել է, նա ստացել է վաղուց երազած տիկնիկը և հիմա կանգնած չգիտի ինչպես խաղալ տիկնիկով: Եթե ամուր գրկի տիկնիկին, խաղա հետը, ապա այն կկոտրվի ու էլ երբեք չի ունենա նույնից: Եթե դնի հեռվում և ուղղակի նայի վրան, ապա տիկնիկն այդպես էլ չի դառնա իրենը: Այդպես էլ ինձ հետ էր գագաթին. վախենում էի դիպչել երազանքիս ու նույնչափ ուզում էի բարձր գոռալ, որ այլևս Արարատը նաև իմն է:

Ո՞րն էր վերելքի ամենահիշարժան պահը:

Յուրաքանչյուր պահ հիշարժան էր ինձ համար՝ Հանրապետության Հրապարակում դեռևս անծանոթ մարկանց հետ հանդիպումից մինչև նույն տեղում արդեն մտերիմ դարձած արարատվածների բաժանումը:

Փոխվե՞ց կյանքդ  5165-ով:

Փոխվեց դեռևս այն ժամանակ, երբ ներսիս «եթե ուզում ես հասնել երազանքիդ, քայլի՛ր» անունով մարդուկը գլուխ բարձրացրեց:

Ի՞նչ է Արարատն ինձ համար այժմ:

Արարատն արդեն իմն է:

Պատրաստվու՞մ ես վերադառնալ Արարատի մոտ:

Տուն միշտ վերադառնում են:

Ի՞նչ խորհուրդ կտաս նրանց ում համար Արարատը դեռևս երազանք է:

Խորհուրդներ տալ չեմ սիրում, կասեմ միայն, եթե արդեն մի ինչ որ ցանկության սկսել ենք անվանել երազանք, ապա էլ ոչինչ չի մնում, քան սկսել երազանքը իրականություն դարձնելու գործողությունը:

 

Սվետա Թորոսյան

Վերելք Արարատ

Առաջիկա արշավներ

-Ի՞նչը ստիպեց Արարատն անհաս երազանքից դարձնել նպատակ:

-Մտքեր կան, որ նույնիսկ երազանք դառնալու համար շատ համարձակ են: Ինձ համար այդ մտքերից էր հենց Արարատ բարձրանալը:

Հիշում եմ՝ ինչքան տպավորված ու զարմացած էի, երբ փոքր տարիքում առաջին անգամ կարդացի Աբովյանի վերելքի մասին: Մեծերին հարցրի՝ հնարավո՞ր է Արարատի գագաթ բարձրանալ: Ինձ պատասխանեցին, որ չի կարելի, արգելված է, ու Աբովյանն այն քչերից է, որ արգելքին հակառակ բարձրացել է: Դրանից հետո կարծում էի, որ միայն ընտրյալներին է ի զորու բարձրանալ այդ գագաթը: Ինչ իմանայի, թե ապագան ինչքան հետաքրքիր անակնկալներ է պատրաստել:

Տարիներ հետո, երբ վարակվեցի լեռնագնացությամբ, ու սարեր բարձրանալը դարձավ իմ կենսաղբյուրը, շարունակում էի անթաքույց ակնածանքով վերաբերվել այն մարդկանց, ովքեր Արարատ են բարձրացել. Դեռ չէի համարձակվում ինձ այդ շարքում դասել: Դեռ վախենում էի երազել… Ժամանակ էր պետք երազանքիս խմորվելու, հասունանալու ու ծնվելու համար:

-Ո՞րն էր գլխավոր պատնեշը քո և նպատակիդ միջև:

-Այն պահից սկսած, երբ որոշումն ընդունեցի, երբ ինքս ինձ խոստովանեցի, որ կարող եմ, այլևս ոչ մի վայրկյան չեմ կասկածել, որ կհասնեմ: Այնքան պարզ էր այդ գիտակցումը, բնական և օրինաչափ: Ուղղակի նպատակն արդեն շոշափելի էր: Դու իրեն տեսնում ես, ինքն օր ու բարձրություն ունի և կորդինատները պարզ են: Ուղղակի սկսում ես օր օրի մոտենալ և ժամանակի և տարածության մեջ:

-Ինչպե՞ս էիր պատկերացնում վերելքը:

-Վերջին տարիների վերելքներին ուշի ուշով հետևել եմ: Գիտեի՝ ինչ եմ տեսնելու, ինչքան եմ բարձրանալու, ինչ բարդություն ու արահետներ եմ հաղթահարելու, ում եմ տեսնելու և ում հետ բարձրանալու:

Ամեն մանրուք ժամ առ ժամ պլանավորված էր: Նույնիսկ մտքումս մանրամասն մոդելավորել էի գագաթի նկարները, գույները, ֆոնը, ֆեյսբուքյան ստատուսը:

-Ինչպիսի՞ն էր այն իրականում:

-Երբ ինձ հարցնում են՝ բա՞րդ էր արդյոք Արարատ բարձրանալը, ես միանշանակ պատասխանում եմ. «հեշտ չէր»:

Իհարկե հետաքրքիր չէր լինի, եթե ամենը լիներ իմ պատկերացումներին համապատասխան: Վերելքին եղան և՛ տրավմաներ և՛ ինքնազգացողության վատթարացում, օդի պակաս, սաստիկ, անհավանական քամի, քիչ նկարներ, տեխնիկայի «դավաճանություն», ձեռնոցի կորուստ ու էմոցիաներ, շատ-շատ էմոցիաներ…

-Ինչի՞ մասին էիր մտածում, երբ ընդամենը հաշված քայլեր էին մնացել գագաթին:

-Ոչինչ չէի մտածում, բոլոր զգայարաններս բթացած էին, մտքերս՝ քարացած: Ամբողջ ուշադրությունս կենտրոնացած էր շնչելու ու քայլելու վրա: Բայց երբ հասա գագաթ, ու հասկացա, որ վերջ, ես գագաթին եմ, բոլոր խմորված էմոցիաներս, ապրումներս, ֆիզիկական լարվածությունս իրենց զգացնել տվեցին: Ոչ մի լեռան գագաթին այդքան էմոցիոնալ չեմ եղել, ինչքան Արարատի գագաթին:

Բառ, որով կբնութագրես քեզ Արարատի գագաթին:

Հոգեբանության մեջ մի բառ՝ «կատարսիս»: Դա երբ էմոցիաներդ դատարկվում են, երբ մաքրվում ես ու գտնում ես հավասարակշռությունդ, երբ ազատվում ես տագնապներից ու լարվածությունից, ու… պատրաստվում ես թռիչքին… Թերևս հենց այդ բառով կնկարագրեմ ինձ Արարատի բարձունքին: 

Ո՞րն էր վերելքի ամենահիշարժան պահը:

Վերելքի ամեն վայրկյանն ու սանտիմետրը վայելել եմ ու հիշում եմ կադր առ կադր: Տպավորված պահերը շատ են, հիշում եմ վերջին վերելքի տաք թեյը, գլխավոր վերելքի գիշերը իմ ու Լիանայի վրանային “համերգը”, գիշերվա լարված ու կիսալուռ նախաճաշը, կատվիկները կապելիս միմյանց օգնելը, իրար ոգևորելով բարձրանալը, վայրէջքին Յուսուֆի տաք ապուրն ու ձմերուկը…

Փոխվե՞ց  կյանքդ 5165-ով:

Նախքան Արարատն ունեի էն նայիվ միտքը, որ կյանքս փոխվելու է, շուրջս այլ ելևէջներ ու երանգներ են կայծկլտալու, բայց… ամեն ինչ նույնն է Արարատից հետո, առօրյաս, աշխատանքս, մարդիկ. կյանքս չփոխվեց… փոխվեցի ես: Պարզվեց՝ ես ոչ միայն Արարատ բարձրացա, այլև բարձրացա իմ վախերից, տագնապներից ու կասկածներից վեր. դա իմ ներքին վերելքն էր: Արարատից հետո ես եմ փոխվում, ես միանշանակ ուրիշ եմ, ես արարատված եմ:

Ի՞նչ է Արարատն ինձ համար այժմ:

Արարատը հիմա իմ ժպիտի աղբյուրն է, ցանկացած վայրկյան, ակնթարթ, երբ տեսնում եմ կամ մտածում եմ Արարատի մասին, ժպտում եմ, դա արդեն ռեֆլեքս է, անկառավարելի ու հաճելի: Արդեն բոլորը գիտեն՝ եթե ուզում են տրամադրությունս բարձրացնել՝ ուղղակի հարցնում են Արարատի վերելքի մասին:

Պատրաստվու՞մ ես վերադառնալ Արարատի մոտ:

Միայն հայացքով ու հուշերի մեջ: Սովորություն չունեմ իմ սիրելի լեռներ երկրորդ անգամ բարձրանալու: Արարատը պիտի կիսաերազանք մնա, միշտ կասկածես՝ եղե՞լ ես այնտեղ, թե երազ էր…

Ի՞նչ խորհուրդ կտաս նրանց ում համար Արարատը դեռևս երազանք է:

Գնացեք, երբ պատրաստ կլինեք 5165°-ով փոխվելու, երբ Արարատը ձեզ համար ուղղակի բարձր, մոդայիկ ու «հայկական» սար չի լինի, երբ կքնեք ու կարթնանաք Արարատի մտքով, երբ այնքան կկարևորեք վերելքը, որ ձեր առօրյան կկազմակերպեք Արարատի տրամադրությանը համապատասխան: Իսկ գիտե՞ք երբ եք հասկանում, որ ժամանակն է, երբ անկախ զբաղվածությանը, անկախ տրամադրությանը տեղից վեր եք կենում, մոտենում պատուհանին, որ մի ակնթարթ տեսնեք իրեն, երբ հասկանում եք, որ եթե հենց այս ամառ Արարատ չբարձրանաք, կիսատ ու անավարտ կմնաք, երբ կնայեք Արարատին ու անտանելի կարոտ կզգաք: Գնացեք, երբ Արարատի կանչը կլսեք…

 

Նաիրա Հարությունյան 

Վերելք Արարատ

Առաջիկա արշավներ